Ц.Ганхуяг: Коронавирусийн халдвар нүүдлийн шувуунаас хүнд дамжих боломж бага

Нүүдлийн шувууд коронавирусийн халдвар зөөвөрлөж ирэх магадлалтай учир хүүхдүүдээ гадаа тоглуулахгүй байх зөвлөмжийг албаны хүмүүс өгсөн.  Энэ талаар Зоонозын өвчин судлалын үндэсний төвийн биологич Ц.Ганхуягаас тодрууллаа.

-Нүүдлийн шувууд халдварт өвчин зөөвөрлөж ирэх тохиолдол байдаг уу?

-Манай улсад нүүдлийн шувууд, шувууны томуу өвчинг зөөвөрлөж ирэх тохиолдол их байдаг. Ялангуяа галуутын овгийн шувуудаас илэрдэг. Монгол Улсад шувууны томуу өвчний анхны тохиолдол 2005 онд бүртгэгдэж байсан. Сошиал орчинд “Коронавирус нүүдлийн шувуудаар дамжих тохиолдол байгаа” гэсэн мэдээллүүд гарсан. Энэ нь баталгаатай мэдээлэл биш юм. Судалгааны ажлуудыг хийж байна. Одоогоор нүүдлийн шувууд коронавирусийн халдвар зөөвөрлөсөн тохиолдол Олон улсын хэмжээнд гараагүй байна.

-Монголд коронавирусийн халдварыг нүүдлийн шувууд зөөвөрлөж ирэх боломжтой юу?

-Олон улсын судлаачдын баг нүүдлийн шувууд олон төрлийн вирус тээдэг учраас коронавирусийн халдвар зөөвөрлөгдөх магадлалтай гэж үзэж байгаа. Харин Монголд  нүүдлийн шувуудаас халдвар хүнд халдах боломжгүй гэж бодож байна. Учир нь монголчууд нүүдлийн шувуудтай ойртож, хавьтал үүсгэх нь бага байдаг. Бусад улсын хүнсний хэрэглээтэй харьцуулахад, монголчууд шувууны мах бага хэрэглэдэг.  

-Нүүдлийн шувуудад элбэг тохиолдох өвчлөлүүд хүнд ямар хэлбэрээр дамждаг вэ?

-Шувуунаас хүнд ахуйн хавьтлаар дамжина. Монголчуудын хувьд нүүдлийн шувуудтай  ойр харьцах, алж хороох тохиолдол бараг байдаггүй. Зоонозын  өвчин судлалын үндэсний төвөөс жил бүрийн хавар 14 аймагт нүүдлийн шувуудын зүйл ангид судалгаа хийдэг. Яг одоо судалгааны ажил  эхэлчихсэн байгаа. Аль нууранд, ямар шувууд ирсэн, тоо толгой нь өссөн уу, буурсан уу гэдгийг тогтоох судалгаа хийдэг. Энэ судалгаагаар өвчтэй шувууны тоо толгойг давхар хянадаг.

-Нүүдлийн шувуудыг өвчтэй эсэхийг яаж мэддэг вэ ?

-Судалгаа явуулах нутаг дэвсгэрт үхсэн шувуу байна уу гэдгийг тандалт судалгааны аргаар тогтоодог. Мөн хөдөлгөөнийг ажиглахад  доороо эргэлдэх, нисэж, явж чадахгүй байх зэрэг байдал ажиглагддаг.

-Нүүдлийн шувуугаар дамжих магадлалтай өвчнүүдээс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх ёстой вэ?

-Зоонозын өвчин судлалын төвөөс жил бүр шувууны томуунаас урьдчилан сэргийлэх зөвлөмж гаргадаг. Иргэд нүүдлийн шувуудтай ойртохгүй, шувууны сангас дээр гишгэхгүй байх. Шувууны сангас дээр гишгэсэн тохиолдолд бохирын өвчин гарах эрсдэлтэй. Шувууны сангас фосфорын хүчил их хэмжээгээр агуулдаг учраас харшил үүсгэх магадлал өндөр байдаг. Эдгээрээс урьдчилан сэргийлэх зөвлөмжийг мэдээллийн хэрэгсэл, цахим хуудсанд байнга байршуулдаг байгаа.

-Коронавирусийн халдвар нүүдлийн шувуугаар зөөвөрлөгдөж орж ирвэл ард иргэд өөрсдийгөө хэрхэн хамгаалах ёстой вэ?

-Хэрвээ ийм тохиолдол бүртгэгдвэл иргэд нүүдлийн шувуудтай ойртож, устгахгүй байх, үхсэн шувуутай тааралдвал мал эмнэлэг, зоонозын өвчин судлалын байгууллагад мэдээлэх хэрэгтэй. 2011 оноос хойш хийсэн судалгааг үзэхэд, монголчууд нүүдлийн болон хээрийн шувуудыг тэжээх, хүнсэндээ хэрэглэх тохиолдол бараг байдаггүй болохыг тогтоосон. Өдөр тутамдаа шувууны мах хэрэглэдэг улсуудтай харьцуулахад,  хавьтал бага гэсэн үг.

-Зөвхөн шувуутай ойртож хавьтахаас гадна, өөр ямар тохиолдолд нүүдлийн шувуунаас халдвар хүнд дамждаг вэ. Хүмүүс хүүхдүүдээ салхинд гаргахаас эмээж байх шиг байна?

-Галуу, тахианы аж ахуй хувиараа эрхэлдэг хүмүүс гадуур шувуугаа мал шиг бэлчээдэг. Тэр үед нь вирус, өвчин тээсэн нүүдлийн шувууд холилдож,  бусдад тараах магадлал байж болно. Иймэрхүү байдлаар хавьтал үүсэж болзошгүйг хувиараа шувууны аж ахуй эрхэлдэг хүмүүст мэдээлж байсан.

- Орж ирж магадгүй гэж үзэж байгаа бол сэргийлэх ямар арга хэмжээ авч байна вэ?

-14 аймгийн Зооноз өвчин судлалын төвийн байгууллагуудад хаврын судалгааны ажлыг хийхдээ үхсэн болон, өвчтэй шувууны шинж тэмдэг илэрсэн эсэхийг ажиглах, тогтоох тусгай арга зүйг хэрэгжүүлж байна. Нийслэлээс эхлээд Баянхонгор, Говь-Алтай аймгуудын судалгааны ажил дөрөвдүгээр сарын 10-наас эхэлнэ.

Т.Эрдэнэчимэг