Б.Батмөнх: Туслах малчин цалингийн доод хэмжээг хоёр дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хөлс авах журамтай

Туслах малчдын хөдөлмөр эрхлэлт, цалин хөлсний асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэдэг талаар ХНХЯ-ны Хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын төсөл хөтөлбөр хариуцсан мэргэжилтэн Б.Батмөнхөөс тодрууллаа.

-Туслах малчдын цалин маш бага байдаг, гэр бүлээрээ бүтэн сар ажиллаад 250-300 мянган төгрөг л авдаг талаар ХЭҮК-ын энэ жилийн илтгэлд тусгаж өгсөн байна.  Туслах малчны хөдөлмөр эрхлэлт, цалингийн асуудлыг зохицуулах бодлого гэж байгаа биз дээ?

-ХНХЯ-аас зохион байгуулалтын ажлыг хангаж,   ажил олгогч малчныг туслах буюу  гэрээт малчинтай холбох ажлыг эхлүүлээд явж байна. Үндсэндээ гэрээт малчныг  ажилд оруулж өгдөг гэж ойлгож болно.  Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг хоёр дахин үржүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний цалинг гэр бүлийн хоёр гишүүнд өгч, нийгмийн даатгал, эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг  манай яамнаас буюу Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас 100 нөхөн  төлдөг.  2018 онд туршилтийн хэлбэрээр уг арга хэмжээг зохион байгуулж, 2019 оноос нэг том арга хэмжээ болгон улсын хэмжээнд хэрэгжүүлж байна.

-Туслах малчдын цалингийн хэмжээг  өндөр тогтоосон байдаг юм байна,  тийм үү?

-Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ  нэмэгдсэн шүү дээ. Цалингийн доод хэмжээг хоёр дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх мөнгөөр цалинжуулах ёстой. Доод хэмжээг нь тогтоож өгсөн гэсэн үг. Ажил олгогч малчин үүнээс өндөр цалин ч өгөх боломжтой. Нийгмийн даатгал, эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг төрөөс төлж байна гэж ойлгож болно. Гэрээ байгуулаад ажиллаж буй туслах малчдыг нийгмийн даатгалд бүрэн хамруулж байгаа.

-Ажил олгогч малчин болон туслах малчны хооронд үүсэх цалин хөлсний хэмжээ бага тогтоох, нийгмийн даатгалд хамруулдаггүй гэх зөрчлийг яаж хянадаг вэ?

-Хөдөө орон нутагт хуучны аман гэрээгээр ажилдаг туслах малчид маш их байдаг. Тиймээс хөдөлмөрийн гэрээг албан хөдөлмөр эрхлэлт руу  шилжүүлж , тухайн орон нутгийн Хөдөлмөр, халамжийн үйлилгээний газар/хэлтэст шилжүүлэх ажлыг  зохион байгуулж, нөхцөл байдлыг судлан ажиллаж байна. Манай байгууллага гэрээт малчдын цалин хөлсний доод хэмжээг тогтоож, нийгмийн даатгалд хамруулж эхэлж байгаа. Энэ арга хэмжээнд иргэдийг хоёр жилийн хугацаанд хамруулж хэрэв гэрээт заасан үүргээ сайн биелүүлж ажилласан тохиолдолд цаашид байнгын ажлын байртай болгох талаар анхаарч мал аж ахуй эрхэлж амьдрах нөхцөл боломжийг судалж төлөвлөөг, боловсруулан хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байгаа.

-Цаашид малчдын дунд үүсдэг  зөрчлийг шалгаж, хяналтад авдаг болсон гэсэн үг үү?

-Тийм ээ. Албан бусаар хөдөлмөр эрхэлж байгаа бүх хүмүүсийн судалгааг гаргаж, гэрээт малчдыг хамруулдаг арга хэмжээнд оролцуулж цалин хөлсөнд нь анхаарна. Манайх малчдад зориулсан гэрээний загварыг боловсруулж бэлдсэн байдаг. Тэр дагуу гурвалсан гэрээг ажил олгогч малчин болон гэрээт малчинтай байгуулаад,  ёс журмаар нь жил бүр хяналтад  хамруулна.

-Албан журмаар гэрээ байгуулаагүй,  хохирч байгаа туслах малчид хаана хандаж болох вэ?

-Малчдын эдгээр асуудал орон нутагт их гардаг. Тиймээс захын гурван дүүрэг болон бусад аймгуудад хэрэгжиж байгаа. Малчид харьяа дүүргийнхээ Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний  газар/хэлтэст хандах боломжтой. Жишээлбэл, Архангай аймгийн малчин өөрийн аймгийн хариуцсан мэргэжилтэнд хандахад,  бүх мэдээлэл зөвлөгөөгөө өгөөд, тулгамдсан асуудлыг нь шийдэж, гэрээт малчны хөтөлбөрт хамруулах боломжтой байдаг. Мөн Улаанбаатар хотоос ч уг арга хэмжээнд хамрагдах хүсэлтэй иргэд байвал манай харъяа дүүргийн Хөдөлмөрийн асуудал хариуцсан байгууллагад хандаж хамрагдах бүрэн боломжтой. Орон нутагт нүүж очих зардлыг мөн арга хэмжээний зардлаас 100 хувь төлж байгаа юм.

Т.Эрдэнэчимэг