"Шалгуур хангасан зээлдэгчид банкинд хүсэлтээ гарган ипотекийн зээл авах боломжтой" 

 Ипотекийн зээлийн эргэн төлөлтийн хугацааг хойшлуулж буйтай холбогдуулж, иргэдээс түгээмэл асууж буй асуултад хариулт авахаар Монголбанкны ОНБМТ-ийн ахлах мэргэжилтэн Д.Ариунаатай ярилцлаа.

 -Ипотекийн зээлийн эргэн төлөлтийг хойшуулахаар болсон.  Энэ арга хэмжээнд ямар зээлдэгч хамрагдах вэ.  Ипотекийн зээлийн төлбөрөө хэвийн төлж байгаа зээлдэгч төлбөрөө хойшлуулах боломжтой юу?

 -Төрөөс санхүүжүүлж буй орон сууцны ипотекийн 8 болон 5 хувийн хүүтэй зээл авсан, зээлийн хугацааг хойшлуулах хүсэлт гаргасан иргэд хамрагдах бүрэн боломжтойгоор зохицуулсан. Ипотекийн зээлийн төлбөрөө хэвийн төлж байгаа зээлдэгч төлбөрөө хойшлуулж болно. Зээлдэгч харилцагч банкиндаа хүсэлт гарган, зээлийн гэрээний эргэн төлөлтийн хуваарьт өөрчлөлт оруулснаар дараагийн төлбөрийн хуваарьт өдрөөс эхлэн 6 хүртэл сараар зээлийн үндсэн болон хүүгийн төлбөрийг хойшлуулна. 

 -Банкуудад ипотекийн зээл хойшлуулах мэдэгдэл хүргүүлсэн үү.  Арилжааны банкууд зөвхөн үндсэн зээлийг хойшлуулна, хүүгээ төлөх ёстой гэсэн мэдээллийг иргэдэд хэлээд байна. Энэ талаар мэдээлэл өгөөч?

 -Монголбанк, МИК, банкууд зээлдэгчийн зээлийн үндсэн болон хүүгийн төлбөрийг хойшлуулахаар харилцан ойлголцолд хүрсэн. Улмаар  ипотекийн зээлийн хөтөлбөрт хамрагдсан 11 банкинд холбогдох шийдвэрийн талаар дэлгэрэнгүй тайлбар болон мэдэгдлийг хүргүүлсэн. Тиймээс зээлдэгчийн хүсэлтийг үндэслэн зээлийн үндсэн болон хүүгийн төлбөрийг 6 сараар хойшлуулах боломжтой юм.

 -Зээлийн төлбөрийн хугацаа хэтэрсэн зээлдэгчийн хувьд төлбөрөө хойшлуулж болох уу?

 -Зээлийн төлбөрт нь 2020 оны нэгдүгээр сарын 31-ний өдрөөс хойш доголдол үүссэн зээлдэгч төлбөрөө хойшлуулж болно. Жишээлбэл, зээлдэгчийн зээлийн эргэн төлөлтөд 2020 оны хоёрдугаар сарын 15-ны өдрөөс доголдол үүссэн бол зээлдэгч хүсэлт гарган, гэрээнд өөрчлөлт оруулсны үндсэн дээр 2020 оны наймдугаар сарын 15-ны өдрийг хүртэл төлбөрөө хойшлуулна. Харин 2020 оны  нэгдүгээр сарын 31-ний өдрөөс өмнө төлбөрийн доголдол үүссэн бол зээлийн хугацааг сунгах боловч тухайн өдрийг хүртэл хуримтлагдсан хүү, алдангийн төлбөрийг банк зээлдэгчээс шаардах эрхтэй.

-Зарим банкууд орлого тасалдсан гэдгээ нотол гээд иргэдээс бичиг баримт шаардаад байна гэх юм. Монголбанкнаас мэдэгдэхдээ орлого тасалдсан гэдэг нотлох баримт шаардахгүй гэсэн?

-Зээлдэгчийн зүгээс нэмэлт баримт материал, орлогын нотолгоо шаардлагагүй. Харилцагч банкиндаа 2020 оны тавдугаар сарын 1-ний өдрөөс өмнө хүсэлт гарган, 2020 оны зургадугаар сарын 1-ний дотор зээлийн гэрээний эргэн төлөлтийн хуваарийг шинэчлэн байгуулсан байх шаардлагатай. Энэ талаар талаар албан ёсны тайлбарыг банкуудад мөн хүргүүлээд байна. Банкууд зээлдэгчийн хүсэлтийг цахим болон бичгээр хүлээн авч байгаа талаар Монголбанкинд мэдэгдсэн.

 -Зээлийн төлбөрийг хойшлуулахтай холбогдуулан зээлийн гэрээг шинэчлэхэд зээлдэгчийн өр орлогын харьцаа, зээлийн хугацааны дээд хязгаар зэрэг зохицуулалтуудыг мөрдүүлэх үү?

 -Энэхүү арга хэмжээний хүрээнд өр, орлогын харьцаа, зээлийн хугацааны дээд хязгаар зэрэг Монголбанк, Сангийн яам болон бусад холбогдох байгууллагуудаас тогтоосон зохицуулалтууд, хязгаарлалтуудыг мөрдүүлэхгүй.

 -Зээлийн төлбөрийн хугацааг хойшлуулснаар сард төлдөг зээлийн төлбөр өөрчлөгдөх үү?

 -Сард төлдөг байсан зээлийн төлбөрт өөрчлөлт орохгүй. Төлбөрийг 6 сар хойшлуулсны дараа 7 дахь сараасаа хуучин төлдөг байсан дүнгээр төлбөрөө үргэлжлүүлэн төлнө.

 -Зээлийн төлбөрийг хойшлуулсан хугацаанд ямар нэг хүүгийн төлбөр төлөх үү. Зээлийн хугацаанд өөрчлөлт орох уу?

 -Зээлийн төлбөр хойшлуулсан хугацаанд зээлийн үндсэн болон хүүгийн төлбөр төлөхгүй бөгөөд хойшлуулсан хугацаагаар зээлийн хуваарийг уртасгана. Жишээлбэл, зээлийн гэрээ 2030 оны нэгдүгээр сарын 30-ны өдөр дуусах байсан бол төлбөрийг хойшлуулснаар гэрээний хугацаа 6 сараар сунгагдаж, 2030 оны  долдугаар сарын 30-ны өдөр дуусна. Өөрөөр хэлбэл, өмнөх гэрээнд заасан үндсэн болон хүүгийн төлбөрийн хэмжээг өөрчлөхгүйгээр банк зээлийн хугацааг 6 хүртэл сараар сунгана гэсэн үг.

 -Зарим иргэдээс банкууд ипотекийн зээл олголтоо зогсоосон байна гэдэг гомдол ирээд байгаа. Ипотекийн зээл олголтоо зогсоох чиглэл өгөөгүй биз дээ?

 -Банкуудад зээл олголтоо зогсоох ямар нэгэн чиглэл өгөөгүй, шалгуур хангасан зээлдэгчид банкинд хүсэлтээ гарган, зээлээ шийдвэрлүүлэх боломжтой.

 -Ипотекийн зээлийн эргэн төлөлтийг хойшлуулахаар төлөлтөөс орж ирэх мөнгө тасарна гэсэн үг. Тэгэхээр санхүүжилтийг яаж шийдэх вэ. Улсын төсөвт тусгасан 60 тэрбум төгрөгөөс олгох уу?

 -Зээлийн эргэн төлөлтийг хойшлуулахад Улсын төсөвт тусгасан 60 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтээс ямар нэгэн төлбөр төлөгдөхгүй. Зөвхөн орон сууцны ипотекийн зээлийн санхүүжилтэд зориулан олгогдох юм.

 -Эдийн засаг хүндэрсэн энэ үед ипотекийн зээл олгох бол банкуудын шалгуур чангарах магадлалтай. Ипотекийн зээлийн санхүүжилтийг зориулалтын дагуу, иргэдэд чирэгдэл учруулахгүйгээр зарцуулж байгаа эсэхийг хянана биз дээ?

 -Ипотекийн зээлийн шалгуур хангасан зээлдэгчид журмын дагуу банкинд хүсэлтээ гарган шийдвэрлүүлэх бүрэн боломжтой. Тиймээс журамд заасан шалгуур үзүүлэлтэд ямар нэгэн нэмэлт, өөрчлөлт ороогүй байгаа. Монголбанкны хяналт шалгалтын газар банкуудын зээлийн үйл ажиллагаанд журмын дагуу хяналт тавин ажиллаж байна.