Н.Мөнхсоёл: Хүүхэд хүчирхийлж, өндөр дуугаар ярих нь маш хэцүү байсан

Жүжигчин, "Морьтон" энтертаймэнтийн захирал Н.Мөнхсоёлтой хийсэн ярилцлагыг хүргэж байна. Та бүхэн сонирхон уншина уу.  Тэрбээр удахгүй нээлтээ хийх "Асрагч" бүрэн хэмжээний уран сайхны киноны тухай болон уран бүтээлчдийн талаарх бидний төдийлөн сайн мэддэггүй нууцуудыг хуваалцсан юм. 

-Сайн байна уу. Та сүүлийн үеийн шинэ уран бүтээлийнхээ талаар бидэнтэй  хуваалцаач?

- Сайн байцгаана уу. Саяхан  “Морьтон” энтертайнмэнтийн “Асрагч”  бүрэн хэмжээний УСК-ны гол дүрд ажиллаад дууссан. Шинэ уран бүтээл маань долдугаар сарын 27-нд нээлтэй хийнэ. Киноны сэдвийн хувьд хүүхдийн хүчирхийллийн эсрэг сэдэвт  хүнд жанрын трейлэр кино байгаа.

-Таныг  үзэгчид “Яг түүн шиг” шоуны шилдэг оролцогч болон дэлгэцийн уран бүтээлүүдээр сайн мэдэх байх.  Олон нийтэд танигдахад “Яг түүн шиг шоу” хэр их  нөлөөлсөн бэ?

-Би 2013 онд Сити Их сургуулийг жүжигчин мэргэжлээр төгссөн. Түүнээс хойш долоон жилийн турш  уран бүтээлчээр ажиллаж байна. Миний хувьд “Яг түүн шиг” шоунд оролцохоос өмнө  гуравдугаар курсийн оюутан байхаасаа  хойш уран бүтээлүүдэд тасралтгүй тоглож байгаа.  Удаан хугацаанд завсарласан жил байхгүй. Өнөөдрийг хүртэл  уран бүтээлүүдээрээ үзэгчидтэй уулзсаар л байна. Миний бодлоор үзэгчид намайг “Мөрдөгч” ОАК-ны Гэрэлмаагийн дүрээр илүү сайн мэддэг болсон байх.

-Таныг кино найруулах сонирхолтой гэж сонссон энэ таны мөрөөдөл үү, эсвэл ойрын зорилго уу?

-Энэ бол миний холын мөрөөдөл. Одоохондоо өөрийгөө бүрэн хэмжээний кино найруулж, киноны багийг удирдах болоогүй гэж боддог. Хэдэн жилийн дараа л маш сайн уран бүтээлд зохион байгуулалттай орох төлөвлөгөөтэй байна. Сүүлийн үеийн сонин сайхан гэвэл миний бие жүжигчнээс гадна “Морьтон”  энтертайнмэнтийн гүйцэтгэгч захирлаар ажиллаж байна. Тиймээс цаашдаа энтертайнментийн багийнхантайгаа   хамтран  шинэ төсөл, дэлгэцийн уран бүтээлүүд дээр ажиллана. Харин таван жилийн дараа гэхэд өөрөө киногоо бие дааж  найруулах чадвартай болно гэж бодож явдаг.

-Сүүлийн үед уран бүтээлчид бие даан өөрсдийн киногоо найруулан, зохиолоо бичиж ажилладаг болсон. Та үүнийг хэр зөв гэж боддог вэ?

-Энэ бол уран бүтээлч бүрийн л боддог зүйл байх.  Үргэлж кинонд тоглож жүжигчин гэж явахаас гадна өөрийнх  нь хүссэн дүр ирэхгүй бол тэр дүрээ өөрөө найруулж, кино хийх сонирхолтой болсон мэт анзаарагдаж байгаа.                                                                                               -Сургуулиа төгссөнөөс хойш хэчнээн уран  бүтээлд дүр бүтээсэн  бэ?

-Одоогоор тоолж мэдэхгүй байна. Олон ангит кино гэвэл “Захлай нисэх гэж төрдөг”, “Мөрдөгч” “Хамтдаа ”, “Бэрүүд ” кинонуудад дүр бүтээсэн. Харин бүрэн хэмжээний 16-17 кинонд туслах болон гол дүрд тоглосон.

-Олон ангит болон бүрэн хэмжээний кинонд дүр бүтээхийн ялгаа юу байдаг вэ?

-Хугацааны хувьд бүрэн хэмжээний кино илүү хурдан бүтдэг. Зураг авалт хоёр сарын хугацаанд явагддаг. Олон ангит киног  2-3 жил дамнаж хийх үе ч байдаг.  Жишээлбэл, “Мөрдөгч”  олон ангит киног  хоёр  жилийн хугацаанд хийсэн.  Харин “Бэрүүд”  олон ангит кино нэг жилийн хугацаанд бүтсэн. Олон ангит кинонд тоглохын тулд жүжигчид маш их цаг хугацааг зориулдаг. Киноныхоо дүрд орж үснийхээ өнгийг өөрчлөх, таргалж, турж болохгүй гэх мэт ямар нэгэн хэмжээгээр  өөртөө өөрчлөлт хийхгүйгээр маш удаан хугацаанд явах шаардлагатай болдог. Үүнийг дагаад дүрийнхээ характерт бүрэн орчихсон байх тохиолдол байдаг.  Жишээлбэл, “Бэрүүд” олон ангит кинонд  маш муухай ааштай  бэрийн дүрийг бүтээсэн. Киноны зураг авалт дууссаны дараа эргэн тойрныхоо хүмүүст муухай ааш гаргах тохиолдол ажиглагдсан байсан.  Мөн “Мөрдөгч”  олон ангит уран сайхны кинонд тоглосны дараа хүртэл миний харилцаа яг мөрдөгч эмэгтэй шиг болчихсон байсан. Аргагүй дээ. Киноны зураг авалт хоёр жил үргэлжилсэн шүү дээ.

-Жүжигчид дэлгэцийн уран бүтээлийн санал хүлээж авахдаа зохиолыг нь маш сайн судалдаг мэт санагдсан таны хувьд ямар шаардлага тавьдаг вэ?

-Анх надад ирсэн бүх  киноны саналыг  хүлээж авдаг байсан. Тухайн үед оюутан байсан учраас олон хүнд танигдахыг хүсдэг байлаа. Ямар ч  дүрийг голохгүйгээр  олны хэсэгт ч байсан хамаагүй оролцдог  байсан. Харин сүүлийн үед бага зэрэг цензур тогтоож  тухайн уран бүтээл, зохиол, хамтарч ажиллах  баг, жүжигчдийг нь  хардаг болсон. Мөн энэ кино цаашид хэр үлдэцтэй байх вэ. Хэчнээн жил өнгөрсөн ч хүмүүс үзсээр байх уу гэдгийг нь судалдаг болсон.                          

  -Та оюутан байхдаа мэргэжилдээ хайртай, хичээнгүй оюутан байсан бололтой.  Таныг жүжигчин мэргэжлийг сонгоход гэр бүлийнхэн чинь хэрхэн хүлээж авч байсан бэ?

-Миний ээж эмч мэргэжилтэй хүн. Надад өөрийн мэргэжлийг  өвлүүлэх хүсэлтэй байсан.  Би ахлах сургуулиа төгсөөд Солонгос улсад эмчийн мэргэжлээр суралцаж байсан. Сургуулиа төгсөөд Солонгос улсад эмч болж үлдэх ёстой байсан ч  жүжигчин болох хүсэл мөрөөдлөө орхиж чадахгүй байсан. Тиймээс энэ тухайгаа гэр бүлийнхэндээ ойлгуулаад Монголдоо буцаж ирсэн. Миний гэр бүл миний мэргэжлийг маш сайн ойлгож, үргэлж дэмждэг. Одоо надад “ Чи өөрөө жүжигчин болно гэж зөрж, зөрж энэ мэргэжлийг сонгосон. Зөв шийдвэр гаргажээ”  гэж үргэлж  хэлдэг.

-Та өөрөө ч зорилгодоо хүрэхийн тулд хичээж, жүжигчин болох цензурт нь нийцсэн бололтой. Сүүлийн үед шинэ залуу уран бүтээлчид маш олноороо гарч ирэх болсон. Эдгээрийн зарим нь маш их шүүмжлэл дагуулдаг. Үүнээс болж иргэд  орчин үеийн Монгол киног үзэхэд хэцүү болсон гэж ярьцгаадаг. Тэгвэл  энэ нь жүжигчдийн  ур чадвараас шалтгаалдаг уу, эсвэл кино баг хамт олны туршлагаас хамаарах уу?

-Цензур тогтоож  тэр кинонд тоглох үгүйгээ шийддэг болсон нь энэ асуудалтай холбоотой. Хэрвээ хамтран ажиллах кино  баг туршлагагүй,   киноны зохиол ,найруулагч муу байвал жүжигчид сайн тоглосон ч   киноны өнгө төрх буурдаг.  Цаашлаад үзэлт багатай, тааруухан  кино болох магадлал өндөр байдаг. Тиймээс маш сайн судалсны дараа дүр, бүтээх эсэхийг шийддэг. Мөн зарим хүмүүс  “Монголд кино урлаг хөгжиж байгаа учраас  кино хийж мөнгө олох боломжтой”  гэдэг буруу хандлагатай болчихсон. Арилжааны кинонууд гэж ярьдаг шүү дээ. Хүмүүс кино зураг авалтыг маш хурдан хийж, кино театруудаар нээгээд мөнгө олох сонирхолтой болсон. Үүнээс болж үзэгчдийн шүүмжлээд байгаа орчин үеийн чанаргүй кинонууд маш олноороо гарч байгаа мэт анзаарагддаг. Үүний хажуугаар туршлагатай “Акул”-ууд чанартай уран бүтээлүүдийг хийсээр байгаа. Үзэгчид тэдгээр бүтээлүүдийг харьцуулан үзээд аль нь сайн, мууг ойлгох ухаантай болсон.

-Сүүлийн үед шинэ пропакшнууд маш их бий болсон. Тэдгээр продакшнууд өөрсдийн жүжигчдэд тохируулсан кино зохиол бичдэг болсон гэж зарим хүмүүс шүүмжилдэг.  Та үүнийг юу гэж боддог вэ?

- Хошин урлагийнхан болон дэлгэцийн уран бүтээл хийдэг продакшнууд болон найруулагч нар  ихэвчлэн нэг фракц болчихсон байдаг.  Тухайн продакшны найруулагч кинондоо зөвхөн  өөрийнхөө жүжигчдийг сонгодог. Өөр продакшний жүжигчдийг урьж тоглуулдаггүй тохиолдлууд байдаг. Таны хэлсэнчлэн жүжигчиддээ  зориолж  кино зохиол бичих нь маш цөөхөн  байх.  Жишээлбэл, “Солиот эх” киноны хувьд Одончимэг эгч өөрөө тэр дүрийг бүтээхийг хүсээд продакшнаараа хамтран тус бүтээлд ажилладаг  байх. Гэвч ихэнх продакшнууд өөрсдийн жүжигчиддээ тохируулж зохиолоо бичдэггүй.

-Тэгвэл та  ямар нэгэн продакшинд харьяалагддаг уу?

-Би оюутан байхаасаа хойш ямар ч продакшинд харьяалагдаж байгаагүй. Чөлөөт уран бүтээлч гэж явдаг. Театрын  болон хошин шогийн тоглолтод орж үзээгүй. Ихэвчлэн дэлгэцийн уран бүтээлд  дүр бүтээсэн байдаг.  Жүжигчин хүний хувьд сонгодог жүжиг, хошин шог, энтертайнмент жүжигт тоглохыг  мөрөөддөг. Сүүлийн үед кино найруулах, зохион байгуулах, продюсерлах хүсэл сонирхолтой байгаа учраас “Морьтон”  интертайнментаас ирсэн  хүсэлтийг хүлээн авч гэрээ, хэлэлцээрээ хийж гүйцэтгэх захирлаар нь ажиллаж эхлээд байна.

-Таны өөр бусад ярилцлагыг уншихад маш нээлттэй хүн шиг санагдсан. Ихэнх хүмүүс таны хувийн амьдралыг маш их сонирхдог мэт санагдсан. Та энэ хандлагыг хэр таатай хүлээж авдаг вэ?

-Би өөрөө нээлттэй хүн л дээ . Хүнээс илүү биш нууж хаах зүйл байхгүй учраас тэдгээр асуултуудыг таагүйгээр хүлээж авдаггүй.  Намайг анх жүжигчин болж гарч ирж байхад сэтгүүлчид хувийн амьдралыг минь маш их бичдэг байсан. Тиймээс би одоо нуугаад нэмэргүй шүү дээ. Анхны нөхрөөсөө салсан, хүүхэдтэйгээ амьдардаг гэдэг сэдэв нийгэмд тарчихсан учраас үгүйсгэхийг боддоггүй. Миний хувийн амьдрал тэдэнд сонин, содон байвал  хариултыг нь  хэлээд л өгдөг. 

- Ихэнх хүмүүс жүжигчид, дуучдыг маш их хөрөнгө, мөнгөтэй санхүүгийн асуудлаас чөлөөлөгдсөн мэтээр ойлгодог. Уран бүтээлийн санал байнга ирдэг үү. Магадгүй хааяа ирэхгүй байх тохиолдол байдаг байх.  Шинэ уран бүтээлийн цаана гарахын тулд  жүжигчдээс гардаг хичээл зүтгэлийг үзэгчид сайн мэдэхгүй  өнгөрдөг байх?

 -  Миний бодлоор жүжигчин  хамгийн хэцүү мэргэжлүүдийн нэг байх гэж боддог. Нэг л их жаргалтай, гоёж гангалсан хүмүүс юм шиг харагддаг хэрнээ үүний цаана өвлийн хүйтэнд гадаа  -20, -30 грудаст хөл нүцгэн л зогсох,   маш халуун наранд  өдөржингөө зогсож орой нь халууртлаа зураг авалтанд оролцдог. Жүжигчдийн ар гэр, хань ажил,  үр хүүхэд уран бүтээлийнх нь дараа бичигддэг.   Бид үргэлж  уран бүтээл, ажлаа нэгдүгээрт тавьдаг. Одоо сошиал хөгжөөд хүмүүс фэйсбүүкээр  биднийг их л сайхан  хүмүүс гэж хардаг байх. Тиймээс иргэд сошиал орчин бодит байдал хоёрыг ялгаж, салгаж ойлгох хэрэгтэй. Уран бүтээлчид жүжигчид гэхээр л баримлын шавраар хийчихсэн төгс хүмүүс биш. Бидэнд болж бүтэхгүй олон асуудал тулгардаг . Мөнгөгүй болох үе ч байна шүү дээ. 

-Та удахгүй нээлтээ хийх “Асрагч” уран сайхны киноны сэдвийн талаар дэлгэрэнгүй ярьж өгч болох уу. Юу өгүүлэх вэ. Нэр болон постер нь  сонирхолтой санагдсан?

-Би энгийн нэг хайр дурлалдаа шатаж буй эмэгтэйн дүрээс илүү нийгмийн хариуцлагын хүрээнд хийгдэж байгаа кинонуудад дүр бүтээхийг хүсдэг. Хүмүүс хүнд сэдэвтэй кинонуудад их тоглох юм гэж  асуудаг. Учир нь надад тэдгээр дүр нь жүжигчний ур чадварыг илүү гаргаж чадах мэт санагддаг.  Мөн үзэгчдэд нэгийг бодогдуулсан сайн  уран бүтээл болох болов уу гэж боддог учраас  дүр бүтээхээс татгалздаггүй.  Харин  “Асрагч” киноны агуулгын хувьд эхнэр нь өвчтэй болоод нөхөр нь эхнэрийгээ эмчлүүлэхээр гадагшаа явахдаа хоёр хүүхдээ асруулахаар асрагч хөлсөлж авдаг. Маш олон хүний дундаас  маш нүдэнд дулаахан эмэгтэйг сонгож хүүхдээ асруулахаар болдог.  Гэвч тэр  эмэгтэй нь тэднийг байхгүй үед нь хүүхдүүдийг нь хүчирхийлж байгааг өгүүлэх кино юм. Энэ нь нийгэмд үргэлж байсаар байдаг хүүхдийн хүчирхийллийг таслан зогсоох, сэрэмжлүлэх зорилготой кино юм. Би хүүхэд хүчирхийлж байгаа гол дүрийн асрагч эмэгтэйн дүрд ажилласан . Энэ дүрд ажиллах маш хэцүү байсан. Хоёр жаахан хүүхдийг хүчирхийлж, өндөр дуугаар ярьж, гар хүрэх хэсэгт тоглох маш хэцүү юм байлаа. Тэгэхдээ бид уран бүтээлч хүмүүс учраас хүүхдийг зодохгүй шүү дээ.  Уран сайхны аргаар маш үнэмшилтэйгээр зураг авалтыг хийж, үйл явдлыг дүрсэлсэн байгаа. Би өөрөө бага насны хүүхэдтэй хүн учраас сэтгэлзүйд маш хүндээр тусдаг юм билээ.