Н.Ууганбаяр: Хөрөнгө оруулагч нэрээр орж ирсэн 45 Вьетнам иргэн тэрбум орчим төгрөгийн татвараас зайлсхийсэн

    УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Гадаадын иргэн, эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төслийг хэлэлцэх үеэр УИХ-ын гишүүд гадаадаас орж ирж ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа гадаад иргэдийг бүрэн хянаж байгаа эсэх асуудалд нэлээн шүүмжлэлтэй хандсан. Тиймээс уг асуудлаар Гадаад иргэн харъяатын газрын дарга Н.Ууганбаяраас тодрууллаа. 

-Сүүлийн үед гадаад иргэд маш их орж ирж байна. Ялангуяа хятад иргэд хяналтгүй орж ирж байна гэсэн шүүмжлэл их байна. Энэ асуудалд та тайлбар өгөөч? 

-Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсад нийт 13715 гадаад иргэн амьдарч байна. Гадаадын иргэдийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн 27 дугаар зүйлд зааснаар Монгол Улсад оршин сууж байгаа гадаадын иргэдийн нийт тоо Монгол Улсын харъяат хүн амын 3 хувьтай тэнцүү байж болно. Үүний дотор нэг улсын иргэн 1 хувь байж болно гэсэн хуулийн заалт бий. Тэгэхээр өнөөдрийн байдлаар 98 мянга орчим гадаад иргэн байж болно гэсэн үг. Гэхдээ хэзээ ч энэ тоонд хүрч байгаагүй. 2019 оны байдлаар 22 мянган гадаад иргэн оршин сууж байсан. 2018 онд 23 мянга, энэ онд 13715 байна. Өмнөх онуудаас 40-өөд хувиар бага байна. Хяналтгүйгээр орж ирлээ. Бөөн бөөнөөрөө орж ирлээ гэдэг асуудал худлаа юм. 

-Нийт оршин сууж байгаа гадаад иргэдийг улсаар нь ангилвал? 

-Таван орны тоог хэлвэл, ОХУ-ын 980, БНСУ-ын 1000, Казакстан 77, АНУ-ын 1609, БНХАУ-ын 5000 орчим иргэн амьдарч байна. 8000 гаруй нь бусад улс орных.

-УИХ-ын гишүүн, ХЗДХ-ийн сайд Х.Нямбаатар чуулганы хуралдаанд Вьетнам улсын 45 иргэн хөрөнгө оруулагч нэрээр орж ирсэн байна. Гэвч хөрөнгө оруулалт хийгээгүй гэх зэрэг ноцтой мэдээлэл ярьсан. Энэ талаар мэдээлэл өгөөч? 

-Бид төлөвлөгөөт шалгалт хийдэг. Шалгалтад Монгол Улсад амьдарч байгаа 306 Вьетнам иргэдийг хамруулсан. Үүнээс 206 нь хөдөлмөр эрхлэх визээр амьдарч байсан. Харин хөрөнгө оруулагч нэрээр орж ирсэн 45 иргэнийг онцгойлон шалгахад ноцтой зөрчил илэрсэн. Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулинд "Хуулийн этгээдийн гаргасан хувьцааны 25 хувь буюу түүнээс гаргасан хувьцааг эзэмшдэг, 100 мянган доллар буюу түүнээс дээш хөрөнгийг дангаар оруулсан байх ёстой". Гэтэл эдгээр 45 Вьетнам иргэн оруулсан хөрөнгө оруулалт гэж байхгүй, өөрсдийн нэр дээр болон ААН нэр дээр эзэмшдэг хөрөнгө гэж байхгүй. Бүртгэлтэй ААН байхгүй. Нийгмийн даатгал төлдөггүй, эрүүл мэндийн даатгал төлдөггүй. Хуурамч иргэдийн нэр дээр нийгмийн даатгалын шимтгэл төлж байсан асуудлууд байна. Хамгийн ноцтой нь, оршин суух визийн ангиллыг өөрчлөх замаар ажлын байрны төлбөрөөс чөлөөлөгдөж байсан. 

Өөрөөр хэлбэл, эдгээр хүмүүс хөдөлмөр эрхлэх визээр хууль ном журмын дагуу Монгол Улсад ажиллаж амьдарч байсан бол бидний тооцооллоор тэрбум орчим төгрөгийг улсын төсөвт төвлөрүүлэх байсан. Ийм ноцтой зөрчил гаргасан тул 45 Вьетнам иргэний 32-ынх нь визийг хүчингүй болгосон. Одоо эдгээр иргэнд хоёрхон сонголт үлдсэн. Хууль журмынхаа дагуу Монгол Улсад хөдөлмөр эрхлэх визээр амьдрах, эсвэл албадан гаргах асуудалтай тулгарч байна. Цаашид төлөвлөгөөт шалгалтуудыг байнга явуулна. 

-Хөл хорио тогтоосон энэ үед албадан гаргах ажиллагаа явагдаж байгаа юу? 

-Байнга явагдаж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, визний ангилал зөрчсөн, жуулчны ангиллаар орж ирчихээд өөр үйл ажиллагаа явуулсан, хугацаа хэтрүүлсэн иргэдийг байнга албадан гаргах ажиллагаа явуулж байна. Энэ оны байдлаар 127 иргэнийг албадан гаргасан байна. Сүүлийн сард гэхэд 5 хүнийг албадан гаргасан. Хоёр солонгос, нэг филиппин, хоёр хятад иргэнийг гаргасан байна. 

-Албадан гаргах ажиллагаа явуулахад хэр хүндрэлтэй байна. Эсэргүүцэл үзүүлэх тохиолдол байх уу? 

-Албадан гаргах ажиллагаанд садаа болох тохиолдол гарч байна. Тухайлбал, албадан гаргах гэтэл эсэргүүцэл илэрхийлсэн хоёр гадаад иргэнийг саатуулаад байна. Дуудахад ирдэггүй. Тэгээд биднийг барьж авахад 3.5 сая төгрөг барьчихсан байсан. Энэ юун мөнгө вэ гэхээр та бүхнийг аргалах гэж байна гэх мэт зүйл ярьж байна. Манай байгууллагад ажиллаж байсан болон ажиллаж байгаа хүмүүстэй харилцаа тогтоох, арга замаа заалгах байдлаар ажилласан мэр сэр тохиолдол байна. Дотоор хяналт шалгалтаар гадаадын иргэдэд хууль зүйн зөвлөгөө өгч, мөнгө төгрөг авахаар ярилцаж байгаа үйлдлийг илрүүлж, нэг хүнийг ажлаас халсан. Цаашдаа дотоод хяналт шалгалтыг сайжруулж, чангатгаж, иймэрхүү үйлдлийг дахин гаргахгүй. 

-Төлөвлөгөөт шалгалтын хүрээнд өөр ямар нэгэн ноцтой зөрчил илэрсэн үү? 

-2004 оноос хойш Монгол Улсад бичиг баримтгүй, хууль бусаар амьдарсан хоёр иргэнийг илрүүлсэн. 

-БНХАУ-ын иргэд манай улсыг дотооддоо халдвар тараагүй учир ажил төрөл нэрийдлийн дор гэр бүлээрээ орж ирж суурьшиж байна гэх мэдээлэл байгаа. Энэ хэр бодитой вэ? 

-БНХАУ-аас орж ирж байгаа иргэд УОК-ын шийдвэрийн дагуу ажил хөдөлмөр эрхлэхээр орж ирж байгаа. Зайлшгүй шаардлагатай иргэд л орж ирж байгаа. Бөөн бөөнөөрөө орж ирээд суурьшаад байгаа юм байхгүй.