Пастор Пако Амадор Дональд Трамп сонгуульд ялснаас хойш “Шинэ амьдрал” нийгэмлэгийн сүмийн гишүүдийн итгэл найдвар муутай байсныг мэдэж байв. Гэвч Чикагогийн сүмд гэрлэсэн Венесуэлийн хоёр хос нь гэр бүлээ Венесуэл руу буцаан нүүлгэж байгаа тухайгаа хэлэхэд тэрээр гайхсан хэвээр байв.
Тэдний нэг нь аль хэдийн алга болсон. Нөхөр нь гэр бүлээ гэртээ харих хүртэл нь тэжээхийн тулд үргэлжлүүлэн ажиллахаар үлдсэн бол эхнэр нь ээж, хүүхдүүдтэйгээ явсан. Гэхдээ тэрээр мөн өөрийгөө албадан гаргахаар төлөвлөж байна. “Тэр тэднийг дагах болно” гэж Амадор хэлэв. “Тэд зүгээр л энэ мөрөөдлөө хаасан.”
Амадор гэр бүлүүд нь хууль ёсны цагаачлалын статустай эсэхийг мэдэхгүй бөгөөд энэ асуултыг сүмийн гишүүдээсээ асуудаггүй. Тэрээр тэдний явах болсон шалтгааныг нийгэмд тархаж буй бөөнөөр нь албадан гаргах вий гэсэн айдастай холбон тайлбарлаж байна. “Нээрээ юу болохыг хэн ч мэдэхгүй” гэж тэр хэлэв. “Бүх зүйл нурж унах юм шиг санагдаж байна.”
Шинэ Амьдрал нийгэмлэгийн сүм нь Чикагогийн түүхэн Мексикийн Бяцхан тосгонд байрладаг боловч саяхан Төв болон Өмнөд Америкаас ирсэн цагаачдын шилжилт хөдөлгөөн ойр орчмын газрыг өөрчилсөн. Салхитай хот нь 2022 оны 8-р сарын 31-ний өдрөөс хойш АНУ-Мексикийн хилээс 51,000 гаруй шинэ ирэгсдийг хүлээн авсан гэж хотын онлайн хяналтын самбараас мэдээллээ.
Бөөнөөр албадан гаргах ажиллагаа хэрхэн үргэлжлэх нь одоогоор тодорхойгүй байна. Трамп Даваа гарагт АНУ-ын Капитолын танхимд тангараг өргөснөөс хойш хэдэн цагийн дараа олон захирамжид гарын үсэг зурснаар цагаачлалын хөтөлбөрөө боловсруулж эхэлсэн. Ихэнх тушаалууд нь АНУ-Мексикийн хилийн аюулгүй байдлыг нэмэгдүүлэх зорилготой бол түүний илүү маргаантай арга хэмжээ нь орогнол, дүрвэгсдийн замыг хязгаарлаж, Америкийн иргэншил хүлээн авах дүрмийг шинэчилдэг.
Үндэсний хэмжээнд онц байдал зарлаж байна
Даваа гарагт гарын үсэг зурсан зарлигуудын дунд ерөнхийлөгч АНУ-Мексикийн хил дээр үндэсний хэмжээнд онц байдал зарлав. Тэрээр хэлэхдээ, АНУ-ын бүрэн эрхт байдал гэмт хэргийн бүлэглэлүүд, хүний наймаачид, хууль бус хар тамхины бүлэглэлийн халдлагад өртөж байна, сүүлийн дөрвөн жилийн хугацаанд эрх баригчид өмнөд хилийн дагуу 8 сая орчим хууль бус цагаачидтай тулгарсан байна. Үндэсний онцгой байдал зарласнаар засаг захиргаа гамшгийн нөөцийг ашиглах боломжийг олгодог. 2019 онд Трамп хилийн хана барих ажилд туслахын тулд ижил төстэй мэдэгдэл хийсэн.
Трамп АНУ-ын Үндсэн хуулийн 4-р зүйлийн 4-р зүйлд заасан бөгөөд холбооны засгийн газар муж улсуудыг түрэмгийлэл, гэр бүлийн хүчирхийллээс хамгаалах үүрэгтэй гэж заажээ. Тэрээр хэлэхдээ, холбооны засгийн газар муж улсын өмнө хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй тул өмнөд хилийн хэрэгжилт хяналтаас гарахыг зөвшөөрөв. Түүний тушаалд Батлан хамгаалах яамыг өмнөд хилийн “үйл ажиллагааны бүрэн хяналт”-ыг авахад Дотоодын аюулгүй байдлын яаманд туслах цэргийн ангиудыг байршуулахыг уриалсан байна. Энэхүү арга хэмжээ нь хоёр хэлтэст бие махбодийн саад тотгорыг бий болгохын тулд мужийн засаг дарга нартай хамтран ажиллахыг чиглүүлдэг.
“(Трампын тушаал) хилийн аюулгүй байдлыг хангахад хэрхэн хандах хандлагыг үндсээр нь өөрчлөх нь нэг хүнээс нөгөө хүн рүү хичнээн амархан байдгийг үнэхээр харуулж байна” гэж Техасын олон нийтийн бодлогын сангийн “Аюулгүй, бүрэн эрхт Техасын” кампанит ажлын захирал Селене Родригес хэлэв. Трамп хилийг битүүмжилнэ гэж амласан ч Техас муж улсын хэмжээнд хилийн аюулгүй байдлын хүчин чармайлтаа үргэлжлүүлнэ гэж тэр найдаж байна.
“Аюулгүй байдлыг хангахын тулд олон эрх мэдлийн хандлагыг хэрэгжүүлэх шаардлагатай байгаа тул бид үндэсний аюулгүй байдалд байнгын үүргээ бүрэн дүүрэн хадгалах болно” гэж тэр хэлэв. “Бид холбооны түншүүдтэйгээ хамтран ажиллахдаа маш их баяртай байна.”
Родригес хар тамхины бүлэглэлүүдийг гадаадын террорист байгууллага гэж тодорхойлсон Трампын тушаалыг “хугацаа хэтэрсэн” гэж нэрлэжээ. Энэхүү томилгоонд шинээр гарч ирж буй Венесуэлийн гудамжны бүлэглэл, Трен де Арагуа, Ла Мара Салватруча (MS-13) багтсан бөгөөд картел болон бүлэглэлийн гишүүдийг зайлуулах ажлыг түргэсгэхийг Дотоодын аюулгүй байдлын яаманд чиглүүлдэг.
Дүрвэгсдийг нүүлгэн шилжүүлэх ажлыг түр зогсоох
Өөр нэг гарын үсэг зурснаар Трамп мөн АНУ-ын дүрвэгсдийг нүүлгэн шилжүүлэх хөтөлбөрийг түр зогсоосон бөгөөд Байден өнгөрсөн жил 125,000 дүрвэгсдийг хүлээн авахаар хязгаарласан. 90 хоногийн үнэлгээний хугацааны дараа Төрийн болон дотоод аюулгүй байдлын нарийн бичгийн дарга нар хөтөлбөрийг сэргээх нь АНУ-ын ашиг сонирхолд нийцэж байгаа эсэх талаар ерөнхийлөгчид тайлагнана.
Өнгөрсөн жил АНУ 100,000 гаруй дүрвэгчийг суурьшуулсан нь тус улс сүүлийн 30 жилийн хугацаанд хамгийн олон дүрвэгчийг хүлээн авчээ. Тэдний 29500 орчим нь хавчигдаж байсан Христэд итгэгчид байв. Орогнол хүсэгчдийн нэгэн адил дүрвэгсэд арьс өнгө, шашин шүтлэг, нийгмийн байдал, улс төрийн харъяаллын улмаас зорилтот хавчлагад өртөхөөс найдвартай айдаг гэдгээ харуулах ёстой. Гэхдээ орогнол хүсэгчдээс ялгаатай нь дүрвэгсэд тус улсад орохоосоо өмнө олон жилийн шалгалтад хамрагддаг. Дүрвэгсдийг нүүлгэн шилжүүлэх алба нь 10 томоохон нүүлгэн шилжүүлэлтийн агентлагтай хамтран оролцогчдыг орон сууц, ажлын байраар хангадаг. АНУ-д нэг жилийн дараа дүрвэгсэд байнгын оршин суух хүсэлт гаргаж болно.
Трамп энэхүү түр зогсолтыг хөтөлбөрийг “дахин тохируулах” гэж тодорхойлж, АНУ олон тооны цагаачдыг хүлээн авах боломжгүй гэж үзэж байна. Мэттью Соеренс нь өнгөрсөн жил 8894 дүрвэгчийг суурьшуулахаар холбооны засгийн газартай хамтран ажилласан Дэлхийн тусламжийн байгууллагын нөлөөлөл, бодлого хариуцсан дэд ерөнхийлөгч юм. “Бид ийм түдгэлзүүлсэнд сэтгэл дундуур байна” гэж Соеренс хэлэхдээ, энэхүү тушаал нь үнэлгээний хугацаа дууссаны дараа “төлбөр тооцооны хөтөлбөрийг үргэлжлүүлэх найдвар төрүүлж байна” гэж тэмдэглэв.
Хэрэв Трамп хөтөлбөрөө сэргээсэн ч дүрвэгсдийн хязгаарыг эрс бууруулбал нүүлгэн шилжүүлэлтийн байгууллагууд нөөц, дэд бүтцээ нөхөхөд олон жил шаардагдана гэж Соеренс анхааруулав. Тэрээр Трампын сүүлчийн засаг захиргааны үеийн хязгаарлалт болон COVID-19 тахлын үр нөлөөг онцлон тэмдэглэв. Байден АНУ-д нэвтэрч болох дүрвэгсдийн дээд хязгаарыг нэмэгдүүлсэн хэдий ч түүний засаг захиргааны эхэн үед энэ тоо бага хэвээр байв.
Трампын гүйцэтгэх ажиллагаа нь Охайо мужийн Спрингфилд зэрэг шинэ ирэгсдэд дарагдсан хотуудыг онцолжээ. Соеренс нүүлгэн шилжүүлэлтийн хөтөлбөртэй дэд бүтцийн хүндрэлийн тохиолдлуудыг холбосон гэж маргаж байв. Тэрээр эдгээр хотуудад байгаа олон цагаачид түр хугацаагаар өршөөл үзүүлэх хөтөлбөрт хамрагдсан бөгөөд нүүлгэн шилжүүлэх үйл явцад дэмжлэг үзүүлээгүй гэж тэр хэлэв.
Орогнолыг хязгаарлах
Өөр нэг өргөн хүрээний зарлигаар Трамп цагаачдад АНУ-д нэвтрэх цаг товлох хүсэлт гаргах боломжийг олгодог Гааль болон Хилийн хамгаалалтын гар утасны програмын хэрэглээг зогсоосноор хувь хүмүүст орогнол хүсэх цорын ганц хууль ёсны замыг үр дүнтэй устгасан. Хэрэв цагаач цагаачлан шалгалтын товыг хүлээн авч, шалгалтын үндсэн шаардлагыг хангасан бол CBP-ийн ажилтнууд шүүх хуралдаанаа хүлээхээр тэднийг тус улсад гаргаж өгдөг. Трамп тушаалдаа, уг програм нь “АНУ-ын нутаг дэвсгэрт өөр бусад тохиолдолд хүлээн зөвшөөрөгдөөгүй харь гарагийнхныг нэвтрүүлэхэд тус дөхөм болсон” гэжээ.
Цагаачлалын үндэсний форумын ерөнхийлөгч, гүйцэтгэх захирал Женни Мюррей “Өдрийн хагаст 5-8 сар хүлээсэн 30,000 товлогдсон уулзалтууд гэнэт цуцлагдлаа” гэж хэлэв. Даваа гарагт Техас мужийн Эль Пасо боомтод 13.00 цагт уулзахаар болсныг мэдээд цагаач эмэгтэй уйлж байсныг X-д нийтэлсэн нэгэн видеог харуулсан байна.
Трамп мөн Мексикт үлдэх хөтөлбөр гэгддэг Цагаачдыг хамгаалах протоколыг сэргээсэн тул цагаачид Мексикийн хилийн цаана дахин орогнох хүсэлтээ хэлэлцэх хүртэл хүлээх ёстой. Байден сунжирсан хуулийн тэмцлийн дараа 2022 онд хөтөлбөрөө зогсоосон.
Ерөнхийлөгчийн зарлигаар Венесуэль, Куба, Гаити, Никарагуа зэрэг иргэдэд зориулсан хүмүүнлэгийн хоёр жилийн хугацаатай өршөөлийн хөтөлбөрийг зогсоосон байна. Трампын тушаал нь одоо байгаа өршөөлөөс чөлөөлөгдсөн хүмүүсийн статусыг хассан уу, эсвэл хоёр жилийн хугацаа нь дуустал хөтөлбөрөөс ашиг хүртэх боломжтой эсэх нь тодорхойгүй байна гэж Цагаачлалын бодлогын хүрээлэнгийн ахлах ажилтан Дорис Майснер мягмар гарагийн өглөө хэвлэлийн хурал хийх үеэр мэдэгдэв.
Трамп DHS-д цагаачлалын хуулийг зөрчсөн цагаачдыг “хуульд заасан бүрэн хэмжээгээр” хасагдах хүртэл нь баривчлахыг үүрэг болгосон. Тэрээр мөн тус агентлагт цагаачлалын шүүхэд хандах мэдэгдэл бүхий хүмүүсийг тус улсад гаргахаа зогсоохыг даалгасан бөгөөд энэ нь “барьж, суллах” арга юм.
Төрөх иргэний эрхийг дахин тайлбарлах
Магадгүй Трампын хамгийн маргаантай бүрэн эрх болох “Америкийн иргэншлийн утга учир, үнэ цэнийг хамгаалах тухай” тушаал нь төрөлхийн иргэний эрхийг дахин тайлбарлах оролдлого байж магадгүй юм. Энэ нь АНУ-д төрсөн ирээдүйн хүүхдийг эх нь төрөх үед нь тус улсад хууль бусаар оршин суудаг бол автомат иргэншил авахыг хориглодог. Аялал жуулчлалын, ажлын, оюутны виз гэх мэт хууль ёсны боловч түр зуурын статустай эхээс төрсөн хүүхдүүд мөн иргэншил авах боломжгүй.
Төрөлхийн иргэншил олгосон Үндсэн хуулийн 14 дэх нэмэлт, өөрчлөлтөд: “АНУ-д төрсөн эсвэл харьяалагдаж, харьяаллын дагуу харьяалагдах бүх хүмүүс АНУ болон оршин сууж буй мужийн иргэд мөн” гэж бичсэн байдаг. Жишээлбэл, дипломатууд АНУ-ын хууль тогтоомжоос илүүтэй эх орныхоо хууль тогтоомжид захирагддаг.
Трампын зарлигаар хууль бус цагаачид АНУ-ын харьяалалд хамаарахгүй, мөн АНУ-д түр хугацаагаар оршин суудаг хүмүүс ч төрснийхөө иргэншил авах эрхгүй байх ёстой гэж үздэг. Хууль ёсны байнгын оршин суугч буюу ногоон карт эзэмшигчээс төрсөн хүүхдүүд төрөлхийн иргэншил авах эрхтэй хэвээр байна гэж тушаалд дурджээ, мөн иргэнтэй гэрлэсэн эсвэл хууль ёсны байнгын оршин суугчтай бичиг баримтгүй эхийн хүүхдүүд ч мөн адил.
Мюррей, Үндэсний цагаачлалын форумын хамт, хэрвээ шүүх энэ шийдвэрийг дэмжвэл өөрчлөлт нь “харьяалалгүй хүүхдүүд” гэж нэрлээд байгаа олон тооны хүн амыг бий болгож чадна гэж анхааруулав.
Захирамжийн дагуу холбооны засгийн газар хууль бус цагаачдын хүүхдүүдэд улсын болон орон нутгийн засаг захиргаанаас олгосон иргэний бичиг баримтыг хүлээн зөвшөөрөхгүй. Энэ нь зарим орон нутгийн засаг захиргааг оршин суугчдаас төрсний гэрчилгээ олгохоосоо өмнө эцэг эх нь хоёулаа АНУ-д байсан гэдгийг нотлохыг шаардахад урам зориг өгч магадгүй гэж Цагаачлалын бодлогын хүрээлэнгийн ахлах ажилтан Музаффар Чишти мягмар гарагт болсон хэвлэлийн хурлын үеэр хэлэв.
Хууль бус цагаачдыг АНУ-ын хууль тогтоомжид захирагддаг гэсэн хууль эрх зүйн үзэл баримтлал давамгайлж байгаа ч тэрээр “Манай улсад төрөлхийн иргэний харьяаллын асуудал удаан хугацааны турш маргаантай байсаар ирсэн” гэж тэр хэлэв. Америкийн Иргэний эрх чөлөөний холбоо аль хэдийн хуулийн дагуу давж заалдсан бөгөөд 22 муж улсын ерөнхий прокурорууд ч мөн адил шүүхэд хандсан байна. Чишти энэ асуулт эцэст нь АНУ-ын Дээд шүүхэд хүрнэ гэж найдаж байна.
