УИХ Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж авах уу

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн эхийг батлах тухай Улсын Их Хурлын 73 дугаар тогтоолд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч бүхэлд нь  хориг тавьсан. Энэ хоригийн талаар өчигдөр МАН-ын бүлгийн хурлаар хэлэлцэнэ гэж байсан ч бүлэг хуралдсангүй. Ном журмаараа бол УИХ Ерөнхийлөгчийн хоригийг 14 хоногийн дотор хэлэлцэж шийдвэрлэх учиртай.

Ерөнхийлөгч хориг тавих олон үндэслэл шалтгааныг дурдсан. Гэхдээ энэ дунд  нэг үндэслэлийг гол болгож “Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журмын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.2.4-т заасан “Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хэлбэр нь зөвхөн хууль байна” гэсэн шаардлагыг зөрчсөн” гэдгийг онцолж байгаа юм. 

Өөрөөр хэлбэл  хуулиар зохицуулах ёстой зүйлийг тогтоолоор хэрэгжүүлэх гэж байгаа нь хууль журмын маргаан дагуулна гэж үзэж байгаа юм.

УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан, Л.Болд нар “УИХ Ард нийтийн санал асуулгад оруулах Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн эхийг баталсан тогтоолд тавьсан Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж авах нь зүйтэй” гэсэн байр сууриа илэрхийлсэн.  Тиймээс Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж  аваад  тогтоолоо хууль болгож өөрчлөх хэрэгтэй болж байна. Энэ нь нэг талаас  хэлбэрийн хувьд хуулийн зөрчлийг арилгах нь зүйтэй гэж үзэж буй хэрэг юм. Хэрэв Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн эхийг УИХ-ын тогтоолоор  баталбал  энэ нь хууль дээдлэх төрийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим алдагдана гэж үзэж байгаа нь талаар бус.

Түүнчлэн Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.1 дэх хэсэгт “Улсын Их Хурал хууль, Улсын Их Хурлын бусад шийдвэр гаргах бөгөөд бусад шийдвэр нь тогтоолын хэлбэртэй байна” гэсэн заалт бий.  Гэтэл энэ заалтыг иш үндэс болговол Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн эхийг бусад шийдвэрт  хамаатуулж үзсэн болж таарах гээд байгаа юм.

Энд нэг зүйлийг тодруулж хэлэхэд Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн эхийг батлах,  ард нийтийн санал асуулга явуулах  нь тус тусдаа асуудал юм. Өөрөөр хэлбэл нэмэлт өөрчлөлтийн эхийг хуулиар баталгаажуулах бол ард нийтийн санал асуулга явуулах тухай УИХ-ын тогтоол гардаг аж.

Ямартай ч Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн эргэн тойронд иймэрхүү асуудал өрнөж байна. УИХ Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээж авах эсэх нь тун удахгүй тодорхой болох биз.

Г.Тулга