У.Хүрэлсүх: Сонгуулийн ялалт маань сонгуулийн хариуцлагаар солигдож байна

Монгол Улсын 31 дэх Ерөнхий сайдаар У.Хүрэлсүх сонгогдлоо. Тэрбээр томилогдсоныхоо дараа үг хэлсэн юм. 

Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд хэлсэн үг

Манай улсын ард иргэд ээ!

Эрхэм хүндэт Монгол Улсын Ерөнхийлөгч өө!

Улсын Их Хурлын дарга, эрхэм гишүүд ээ!

Та бид туурга тусгаар улсынхаа төрийн эрх барих дээд байгууллага Улсын Их Хурлыг амжилттай зохион байгуулж чадлаа.

Улсынхаа Ерөнхий сайдыг багаар нь дэмжиж, хийж бүтээж буй бүтээн байгуулалтын ажил, шударга ёсны төлөө тэмцлийг нь тууштай үргэлжлүүлэх нь зүйтэй хэмээн үзэж, дэмжин сонгосон ард түмэндээ чин сэтгэлийн  талархал илэрхийлье.

Надад дахин итгэл үзүүлж, Монгол Улсын Ерөнхий сайдын нэр хүндтэй, хариуцлагатай албанд  тохойн томилуулсан Монгол Улсын Их Хурал, нэр дэвшүүлсэн Монгол Ардын Намын журмын нөхдөдөө баярлалаа.           

Одоо Та бидэнд ард түмнийхээ итгэл найдварыг хичээл зүтгэлээр хариулах үлдлээ.

Сонгуулийн ялалт маань сонгуулийн хариуцлагаар солигдож байна. Энэ удаагийн сонгууль улс төрийн намуудын өрсөлдөөн гэхээсээ илүүтэй улс төр бизнесийн бүлэглэлийнхэн ялах уу?, шударга ёсыг хүсэмжилсэн ард түмэн ялах уу? гэсэн нэн амаргүй тэмцлийн дунд үргэлжлэн өрнөлөө. 

Манай ард түмэн төр барих дээд эрхээ эдэлж, задарсныг засагладаг, ядарсныг хайрладаг төртэй байх сонголтоо хийж чадлаа.

Сонгогч олон маань өнгө мөнгө, хоосон амлалт, улс төрийн хийрхэлд авталгүй, хийсэн бодит ажил, бүтээсэн үр дүн, хөгжлийн бодлого, тууштай зарчим, ёс зүй, шударга ёсыг үнэлдэг болсон гэдгээ дахин нотолж харуулж чадлаа.

Монголын ард түмэн тогтвортой улс төр, тогтвортой төр засагтай байх нь улс орны хөгжил дэвшил, үндэсний аюулгүй байдал, ард түмний амьдралд илүү чухал гэж үзэж байгаа нь энэ сонголтоос тодхон харагдаж байна.

Гадаад талд ч энэ нөхцөл байдал бас мэдрэгдэж байна. Сонгуулийн маргааш гэхэд л олон улсын зах зээл дээр манай улсын хувьцааны үнэ ханш өссөн нь төр засаг, төрийн бодлого тогтвортой байхын чухлыг нотлон харуулж байгаа юм.

Энэхүү сонгууль нь Ардын Хувьсгалын 100 жил, Ардын Намын 100 жилийн ойн өмнө тохиож байгаагаараа түүхэн онцлогтой юм.

Энэхүү түүхт ойн босгон дээр Монгол Ардын Нам парламентын сонгуульд үнэмлэхүй ялалт байгуулсан нь Монголын ард түмэн Ардын намд, ууган намд өндөр итгэл найдвар үзүүлж, үүрэг хариуцлага үүрүүлж байна гэдгийг бид бүхэн гүнээ ухамсарлаж байна.

Монгол хэмээх улсын тулах хоёр баганын нэг нь Ардын нам гэвэл нөгөө нь Ардчилсан нам гэж би боддог. Амжилт ололт, алдаа дутагдалтай ч ардчилсан өөрчлөлтийн 30 жилийн түүхийг  бид хамтдаа бүтээсэн. Цаашид ч манай хоёр намын харилцан ойлголцол, хамтын ажиллагаанаас Монголын Улсын ирээдүй хувь заяа ихээхэн шалтгаална гэдгээ зориуд хэлэхийг хүсч байна.

Ирэх 30 жилд үндэсний язгуур эрх ашгийг дээдлэн, эв нэгдлийг эрхэмлэн Монгол Улсынхаа хөгжил, дэвшлийн төлөө намууд нь зөв бодлоготой, улстөрчид нь зөв сэтгэлтэй, сахилга хариуцлагатай, ёс зүйтэй байж, хамтдаа хүчин зүтгэхийг Ууган намын дарга, Улсын Ерөнхий сайдын хувьд бүх улс төрийн нам хүчнүүдэд уриалж байна.

Улсын Их Хурлын эрхэм гишүүд ээ!

Дэлхий нийтийг хамарсан аюулт өвчин, цар тахал, түүнээс улбаалсан нийгэм, эдийн засгийн хүндрэл, давагдашгүй хүчин зүйлүүд, ирэх дөрвөн жилд төлөгдөх Мазаалай, Чингис, Гэрэгэ, Хуралдай зэрэг бондын 2.9 тэрбум ам.долларын өр болон бусад шийдлээ хүлээсэн олон арван асуудал, хүндрэл бэрхшээлүүд та биднийг тосон хүлээж байна. Шинэ Засгийн газар хүндхэн цаг үед хүндхэн ачааг үүрч ажиллах болно гэдгээ ч бид бүхэн мэдэрч байна. Бид амаргүй он жилүүдийг хохирол багатай даван туулж, улс орныхоо эдийн засгийг хөл дээр нь босгох зайлшгүй шаардлагатай болж байна.Энэ бүгдийг нарийн тооцоолж, Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрт тусган оруулж ирж та бүхнээр хэлэлцүүлэх болно.

Шинэ Засгийн газрын ирэх дөрвөн жилийн мөрийн хөтөлбөр бол “Алсын хараа-2050” Монгол улсын ирэх 30 жилийн хөгжлийн бодлогын эхний дөрвөн жилийн зорилт, төлөвлөлт байх болно.  

Ирэх дөрвөн жилд хэрэгжүүлэх дөрвөн томоохон зорилтын талаар онцлон хэлье.

Нэг. Импортлогч улсаас экспортлогч улс болцгооё!

Монгол улсын эдийн засаг өрийн дарамтгүй, өрсөлдөх чадвартай, бүс нутгийн худалдааны идэвхтэй оролцогч болох арга зам бол экспортыг нэмэгдүүлэх явдал юм.

Ирэх дөрвөн жилд Тавантолгой-Гашуунсухайт, Тавантолгой-Зүүнбаян чиглэлийн төмөр замыг барьж дуусган, уул уурхайн томоохон төслүүдийг дэд бүтцээр холбож, боловсруулах үйлдвэрүүдийг байгуулахын зэрэгцээ, Үндэсний баялгийн сангаар дамжуулан эдийн засгаа бодитой тэлэх явдал чухал байна.

Монголчууд бидний олон арван жилийн хүсэл мөрөөдөл байсан газрын тос боловсруулах үйлдвэрийг ашиглалтад оруулснаар, долларын урсгалыг дотооддоо шингээж, Дэлхийн зах зээл дээрх нефтийн үнэ ханшны савалгаанд автахгүй байх, улсынхаа шатахууны хэрэгцээгээ хангаж, эдийн засгийн өсөлтийг нэмэгдүүлэх боломж нөхцөлийг бүрдүүлнэ.

Үүний зэрэгцээ улс орныхоо эрчим хүчний хэрэгцээг дотооддоо хангах томоохон зорилтыг дэвшүүлж байна. Энэ ажлын хүрээнд Таван толгойн цахилгаан станц, Эрдэнэбүрэнгийн усан цахилгаан станцыг шинээр барих бөгөөд эрчим хүчний эх үүсвэрүүдийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.

Мөн ОХУ, Монгол, БНХАУ-ыг холбосон байгалийн хийн хоолой барих ажил эхэллээ. Бүс нутгийн энэхүү томоохон бүтээн байгуулалтын ажил нь манай улсын эдийн засагт өндөр ач холбогдолтой төсөл байхын зэрэгцээ мөнхийн хоёр хөрштөйгөө эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бас нэгэн шинэ хуудасыг нээж хамтын ажиллгааны интеграцид орж байна.

Үндэсний аж үйлдвэрийн сэргэлтийг бодлогоор дэмжиж, уул уурхай, хүнс хөдөө аж ахуй, органик хүнсний үйлдвэрлэл, эрчим хүч, аялал жуулчлал, бүтээлч үйлдвэрлэл, мэдээлэл технологи, тээвэр логистик зэрэг салбаруудыг тэргүүлэх салбар болгон хөгжүүлж, төр хувийн хэвшлийн идэвхтэй түншлэлийг бэхжүүлэх болно.  Нэн ялангуяа хөдөө аж ахуй, газар тариалангаа дэмжиж, хүнсний хэрэгцээгээ дотооддоо хангаж, хүнс экспортлогч орон болох зорилтыг дэвшүүлэн ажиллаж байна.

Худалдаа хөрөнгө оруулалтын орчныг илүү таатай болгоход чиглэсэн, гадаад дотоодын хөрөнгө оруулалтыг тууштай нэмэгдүүлэхийн зэрэгцээ үндэсний үйлдвэрлэгч, баялаг бүтээгчдээ бүх талаар дэмжин төр хувийн хэвшлийн түншлэл, хамтын ажиллагааг шинэ түвшинд гаргах болно.Эдгээр арга хэмжээнүүдийг авч хэрэгжүүлсний үр дүнд олон мянган ажлын байр шинээр бий болж, ажилгүйдэл, ядуурал зохих түвшинд буурна.

Хоёр. Нийгэмд шударга ёсыг тогтоож, Цахим Монгол болцгооё.

Миний бие сонгуулийн үеэр эх орныхоо 20 аймаг, нийслэл хотын есөн дүүрэгт ажиллаж, 100 гаруй мянган иргэдтэй уулзахад хамгийн ихээр хүсэмжилж буй зүйл нь нийгэмд шударга ёсыг  тогтоох асуудал байлаа.

Улаанбаатарын утаа манан сарниж байгаатай адил улс төрийн манан ч сарниж эхэллээ. Нам дамжсан улс төр бизнесийн олигархи бүлэглэлүүдтэй бид тэмцэж байна.

Энэ бол ард түмний захиалга. Энэ бол Монгол Улсын аюулгүй байдал. Энэ бол Монгол Улсын тусгаар тогтгол, энэ бол шударга ёсны төлөөх тэмцэл юм.

Шударга сайхан нийгэмд амьдрахыг ард түмэн маань хүсэж, хүсэмжилж байна. Тэд ард түмнээ алагчилдаггүй, баян хоосноор нь ялгаварладаггүй төр засагтай, хууль дүрэмтэй байхыг хүсэж байна. Ард түмэн маань эх орныхоо баялагт эзэн болж, эх орондоо эзэн байхыг хүсэж байна. Тэд ирээдүй, үр хүүхэддээ сайхан Монгол орноо үлдээхийг хүсэж байна.

Энэ хүсэлтийг биелүүлэх нь Монгол төрийн эрхэм үүрэг гэж үзэж байна.

Миний бие анх Ерөнхий сайд болохдоо “Би намаа цэвэрлэнэ, төрөө цэвэрлэнэ” гэж хэлж байсан. Энэ амлалт ажил хэрэг болж байгааг ард түмэн маань харж байгаа.

Монгол Улсыг хуульгүй мэт авирлаж байгаа этгээдүүдэд хууль байгаа, төр засаг байгаа, ард түмэн байгаа гэдгийг цаашид ч улам мэдрүүлэх болно.

Монгол төр шударга бусын өмнө толгой гудайлгах учиргүй. Өвөг дээдсийн маань халуун амь, бүлээн цусаар дархлагдсан Монгол төрийн алтан сүлд өнгө мөнгөний сүрэнд бүдгэрэх ёсгүй.

Цаашид нийгэмд шударга ёсыг бэхжүүлэх, төрийн албаны бүх шатанд сахилга хариуцлага дэг журмыг тогтооход онцгойлон анхаарч ажиллах болно гэдгээ мэдэгдэж байна. Нэн ялангуяа ард иргэдийг ихээхэн бухимдуулж байгаа дунд, доод шатны хүнд суртал, хууль хүчний байгууллагынхан, авилга албан тушаалын гэмт этгээдүүдтэй төрийн хуулийн хүрээнд хатуу тэмцэж ажиллах болно.

Харин хуулиа дээдэлж, ёс зүйг эрхэмлэн шударгаар ажиллаж буй төрийн албан хаагчдаа Монголын төр бүх талаар дэмжиж, хамгаалан ажиллах болно гэдгээ хэлье.  

Цаашид бид задарсныг засагладаг, ядарсныг хайрладаг төртэй байх ёстой. Энэ төр бол Монгол төр.

Улс орны хөгжлийн гол асуудлын нэг бол мэдээлэл технологи, харилцаа холбооны салбарын хөгжлийг түргэтгэх явдал юм. Энэ салбарт Засгийн газар онцгой анхаарал хандуулан ажиллах болно. Энэ ажлын хүрээнд  иргэдэд хүргэх төрийн үйлчилгээг цахимд шилжүүлэх ажлыг Засгийн газрын эхний 100 хоногт багтаан эхлүүлнэ.

Гурав. Иргэдийнхээ амьдралын чанарыг дээшлүүлж, дундаж давхаргаа тэлье.

Бид уул уурхай, байшин барилга, хөрөнгө мөнгө ярьсаар байгаад хүний хөгжлийн асуудал, ард түмнээ соён гэгээрүүлэх ажлыг орхигдуулсан тал бий. Тийм учраас манай засгийн газрын бодлогын гол цөм нь монгол хүн, монгол гэр бүлийн хөгжил байх болно.

Залуу гэр бүлүүд банкны өндөр зээлийн хүүд дарлуулж, орон сууцтай болохын төлөө залуу насаа бүхэлд нь зориулж байна. Эдийн засаг өссөн ч амьдралын чанар сайжрахгүй ирсэн гол шалтгаан ч үүнтэй холбоотой.

Цаашид бид орлогод нийцсэн орон сууцны хорооллууд, түрээсийн байруудыг бүсчлэн байгуулах ажлыг эхлүүлж байна.

Хуримтлалын нэгдсэн сангийн тогтолцоонд шилжиж, орон сууцны дэмжлэг, эрүүл мэндийн даатгал, боловсролын тэтгэлэг болон тэтгэвэр, тэтгэмжийн асуудлыг нэг сангаас шийдвэрлэнэ.

Нийгмийн хамгаалал, халамжийн бодлогоо илүү оновчтойгоор хэрэгжүүлж, нийгмийн суурь үйлчилгээг тэгш, хүртээмжтэй болгоно. Мөн 200 сургууль, 273 цэцэрлэг шинээр барьж, чанартай боловсролыг үр хүүхдэдээ олгож, эцэг эхчүүдийнх нь хөдөлмөр эрхлэх боломж нөхцөлийг бүрдүүлнэ.  

Иргэдээ жил бүр эрүүл мэндийн оношилгоонд хамрагдах үндэсний оношилгооны тогтолцоог нэвтрүүлнэ. Эрүүл мэнд, боловсролын шинэчлэл, өөрчлөлтийн үр шимийг монгол хүн бүр хүртэх ёстой. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтыг энэ хоёр салбарт түлхүү чиглүүлэх болно.

Банк санхүүгийн системийн шинэчлэлийг гүнзгийрүүлж, банкны эздийн монополийг задалж, зээлийн хүүг сарын нэг хувьд хүргэх шат дараатай арга хэмжээ авна. Зээлийн хүү буурч, хүртээмж нэмэгдэх нь ард иргэдээ зээлийн дарамтаас ангижруулж, хийе бүтээе гэсэн иргэдээ дэмжиж байгаа төрийн дэмжлэг юм.

“Иргэд нь ажилтай, орлоготой, орон сууцтай болж, амьдралын чанар дээшилснээр нийгэм тогтвортой байна” гэж би боддог. Улс төр, нийгмийн тогтвортой байдал нь улс орон хөгжихийн үндэс юм.

Үндэсний их өв соёл, төрт ёс, түүхэн уламжлал, ёс заншил зэрэг үндэсний үнэт зүйлсээ эрхэмлэн хамгаалах, сурталчлан таниулах, өсвөр үеэ эх оронч үзлээр төлөвшүүлэн хүмүүжүүлэх, дэлхийн соёл иргэншилтэй хөл нийлүүлэн хөгжих, төрөөс соёл урлагийн талаар баримтлах бодлого, соён гэгээрүүлэх ажлыг хэрэгжүүлэх зорилгоор Соёлын яамыг бие даалган байгуулна.

Энэ бодлогынхоо хүрээнд Их эзэн Чингис хааны музей, Байгалийн түүхийн музей, Үндэсний урлагийн их театр, Төв номын сан зэрэг түүх, соёлын салбарт эхлүүлсэн бүтээн байгуулалтын ажлаа бүрэн дуусгана.

Залуучууд чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрөөх, Эрүүл мэндээ хамгаалах, бие бялдараа хөгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэн биеийн тамир спортын ордон, клуб, фитнесүүдийг барьж байгуулах ажлыг төр хувийн хэвшилтэй хамтран хэрэгжүүлэх болно.

Дөрөв. Хот, хөдөөгийн хөгжлийн зохист тэнцвэрийг хангацгаая.

1990 оноос хойш төв рүү чиглэсэн их нүүдэл эхэлж, Улаанбаатар хотын хүн ам гурав дахин нэмэгдсэн. Үүнээс үүдэн гэр хороолол тэлж, агаар орчин, хөрсний бохирдол нэмэгдэж, замын түгжрэл ихэссэн зэрэг олон хүндрэл бэрхшээл, зовлонтой бид бүхэн нүүр тулж амьдарч байна.

Бид өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг 50 хувь бууруулж чадсан, цаашид 80 хувь хүртэл бууруулна. Мөн аймгийн төв, томоохон суурин газруудын агаарын бохирдлыг үе шаттайгаар бууруулах ажлыг зохион байгуулна.

Хариуцлагагүй уул уурхайг эмхэлж цэгцлэх ажил эхэлж, байгаль эхийн нуруу амарч өнгө төрхөө засч байгаа. Энэ ажлыг цаашид улам эрчимжүүлж, байгаль дэлхийгээ хамгаалах, нөхөн сэргээх, хариуцлагагүй уул уурхайг таслан зогсооход чиглэсэн арга хэмжээнүүдийг тууштай авч хэрэгжүүлнэ.

Малчин түмэн, таван хошуу мал бол монгол ахуй, монгол оршихуйн үндэс юм. Тиймээс малчдын талаар баримтлах төрийн бодлогыг хэрэгжүүлэхэд онцгойлон анхаарах болно.

Орон нутгийн дэд бүтцийг сайжруулж, малын түүхий эд боловсруулах аж үйлдвэрийн цогцолборыг байгуулна. Бэлчээрийн менежментийг сайжруулж, усжуулалтын асуудлыг шийдвэрлэх болно.

Төвлөрлийг сааруулах тогтолцоог бий болгож, нийслэлийн дагуул хотууд байгуулж, хөдөөгийн хөгжлийг дэмжсэн санхүү, татварын бодлого хэрэгжүүлэх ажлаа улам гүнзгийрүүлнэ.

Нүүдэлчдийн болон суурин соёл иргэншил зэрэгцэн оршиж буй өнөөгийн цаг үед хот, хөдөөгийн хөгжлийн зохист харьцааг хангах нь манай улсын хөгжлийн тэргүүлэх зорилтын нэг байх болно.

Эрхэм гишүүд ээ!

Сонгогч түмнийхээ өргөн дэмжлэгийг өнөөдрөөс эхлэн өндөр хариуцлага хэмээн ухамсарлан зүтгэцгээе ээ.

Бид ард түмнийхээ итгэлийг зүтгэлээр хариулах учиртай. Манай засгийн газар дэвшүүлсэн мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэхийн зэрэгцээ ёс зүйтэй, сахилга баттай, хариуцлагатай ард түмнээ гэсэн сэтгэл зүрхтэй ажиллах болно.

“Төрийн минь сүлд өршөө” гэж сүсэглэн залбирдаг ард түмний үр сад бид Монгол төрийн босгыг өндөр байлгах учиртай.

Би Монгол Улсын Ерөнхий сайдын хувьд Засгийн газрын гишүүн сайд нартаа өргөсөн тангарагтаа үнэнч, сахилга хариуцлагатай, шударга ажиллахыг хатуу шаардаж бас хариуцлага тооцон ажиллах болно.

Эх орон маань хөгжил дэвшлийнхээ гараан дээр зогсож байна. Ард түмэн маань шударга ёсны төлөө тэмцэж, хүн ардын маань итгэл найдвар сэргэж байна. Сайн сайхан амьдралд хүрэхийн төлөө та бид алхам алхамаар урагшилж байна.

Ирэх дөрвөн жил бол Монголчууд бидний хувьд хийж эхлүүлсэн ажлаа дуусгасан, амжилт бүтээлээ бататгасан, алдаа дутагдлаа зассан, эдийн засгаа өсгөсөн, ажилгүйдэл ядуурлыг бууруулсан, ажлын байрыг нэмэгдүүлсэн, эрх чөлөө шударга ёсыг бэхжүүлсэн шинэ сэргэлтийн он жилүүд байх болно.

Эхлүүлсэн тэмцлээ үргэлжлүүлж, эхэлсэн ажлаа дуусгахад бидэнд цаг хугацаа олгосон ард түмэндээ гүн талархал илэрхийлье. Бид хичээн зүтгэн ажиллах болно.

Монгол түмнийг минь буурал дээдсийн цог хийморь тэтгэж,

Бурхан халдун хайрханы ноён оргил мөнхөд ивээх болтугай.

Монгол Улсын төлөө зүтгэе!!!

2020.07.02  11.30 цаг 

Нэр дэвшигчээс асуулт асуусны дараа гишүүд үг хэлж дууслаа. Ингээд Ерөнхий сайдаар У.Хүрэлсүхийг томилохыг дэмжье гэсэн саналын томъёоллоор гар өргөж санал хураалаа. Чуулганы хуралдаанд 71 гишүүн оролцож, 70 гишүүн дэмжлээ. Б.Пүрэвдорж гишүүн дэмжээгүй юм. Ингээд  93.3 хувийн саналаар Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар У.Хүрэлсүхийг томиллоо.  Тэрбээр 31 дэх Ерөнхий сайд болж байна. 

2020.07.02 11:00 цаг 

УИХ-ын чуулганы хуралдаан эхэллээ. Өнөөдрийн хуралдаанаар Ерөнхий сайдыг томилох юм.  У.Хүрэлсүхийг Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар томилох саналыг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Ө.Шижир танилцууллаа. Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралд оролцсон гишүүд мөн У.Хүрэлсүхийг Ерөнхий сайдаар томилохыг дэмжсэн байна. Ингээд гишүүд асуулт асууж, үг хэлж байна. 

Н.Алтанхуяг:  Та Ерөнхий сайдаар нэлээд ажиллалаа. Үргэлжлүүлээд ажиллахаар болж байх шиг байна. Хууль дүрэм мөрдөгддөг нийгэмд амьдармаар байна. Эрдэнэтэд нэр дэвшээд, олон хүнтэй уулзаад явж байхад шүүхийн шийдвэр хэрэгжихгүй байна гэж байна. Намын харьяаллаар аархах гээд байх шиг байна. Үүнийгээ анхаарч ажиллаач. Орхон аймагт намын харьяаллаар ажлаас халагдаад шүүхийн шийдвэр нь гараад ажилдаа орохоор болсон хоёр гурван хүн байгаа. Энэ хүмүүсийг буцааж ажилд нь тавих уу. Хууль хэрэгжих үү Монголд?

У.Хүрэлсүх: Монголд хууль хэрэгждэг л байх ёстой гэж ойлгож байгаа. Гаргасан хууль дүрэм хэрэгжихгүй байгаа бол хэрэгжүүлэх ёстой. Хууль хэрэгждэг төртэй байх ёстой. Үүний төлөө ажиллана аа. 

Н.Алтанхуяг: Ерөнхий, бөөрөнхий лоозонгийн шинжтэй зүйл дөрвөн жил сонсохгүй шүү. Ерөнхий сайдад хандаж хэллээ шүү. АН-ынхан бодвол дуугардах байлгүй. Одоохондоо хэлгүй юм шиг сууж байна. Тэр хүмүүсийг буцааж ажилд нь аваарай. Заавал ажил болгох ёстой шүү. 

Б.Пүрэвдорж: Танд баяр хүргэе. Эдийн засаг 10.7 хувиар багассан. Гадаад худалдаа 1.6 тэрбумаар буурлаа. Экспорт 1.3 тэрбумаар багассан байна. Ямар нарийн төлөвлөгөө байна вэ. Хар, Саарал жагсаалтад хэзээ арга хэмжээ авах вэ. Оффшороос хэзээ мөнгөө татах вэ, хар тамхитайгаа хэзээ тэмцэх вэ. Ханшийн асуудал байна. Өнөөдөр ам.доллар 2820 олчихоод байна. Иргэдийн өргөн хэрэглээний барааны үнэ өсөөд халаасыг суйлдаг боллоо. Төсвийн тодотгол хийхгүй бол болохгүй нь ээ. Ажилгүй сууж байдаг төрийн албан хаагч нараа заримыг нь халж байж эдийн засгийн хүндрэлээс гарах ёстой. 1.5 их наядаар орлого тасраад байна. Төсвөө 2 их наядын алдагдалтай баталсан. Эдийн засгийн хямралтай үед аж ахуй нэгжүүдээ дэмжсэн бодлого байндаа туссангүй. Аж ахуй нэгжийн 90 хувь нь үйл ажиллагаа саараад, 80 хувь нь орлого нь буурчихаад байна. Ямар төлөвлөгөөтэй ажиллах вэ?

У.Хүрэлсүх:  Улсын эдийн засаг хүндхэн байгаа. Цар тахал гээд давагдаж гаршгүй хүчин зүйлүүд байна. Засгийн газар өөрсдөөс шалтгаалах боломж нөхцлөөрөө арга хэмжээ авч хэрэгжүүлсэн гэж бодож байгаа. Худлаа хэлж чадахгүй. Боломжийнхоо хүрээнд ажиллаж байгаа. Төсвийн тодотгол хийнэ. Холбогдох сайд нар томилогдоно. Саарал жагсаалтаас гарна. Хар тамхитай холбогдсон нөхдүүдэд арга хэмжээ авсан. Элчин сайдуудыг татсан. Холбогдох газрууд шалгалт хийж байгаа. Энэ бол гэмт хэрэг. Монгол төрөөс хэн нэг албан тушаалтан хар тамхины хэрэг хий гэж үүрэг даалгавар өгөөгүй. Цаашид энэ гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ зохион байгуулалттай явж байгаа. Ханшийн асуудлаар авах арга хэмжээгээ оруулж ирнэ. 

Б.Пүрэвдорж: -2016 онд иргэн бүр 15 сая төгрөгийн өртэй байсан улсын одоо 30 сая болгочихсон байгаа. Ирэх дөрвөн жилд нийт 14 тэрбум ам.доллар төлөх ёстой. Хар, саарал жагсаалтаасаа гарахгүй бол дэлхийн санхүүгийн байгууллагууд бидэнд сохор зоос ч өгөхгүй. Тэгэхээр өндөр хүүтэй бонд авч байж өрөө төлөхөөс өөр аргагүй болоод байна. Бүх зүйлийг эсэргүүцэхгүй. Та бүхний ажлыг дэмжээд явна.

У.Хүрэлсх: Өртэй байгаа. Засгийн газар 7.2 тэрбум ам.долларын өртэй. Улсын өр 29.7 тэрбум. Энэ өрийг дарахын төлөө бүгдээрээ ажиллаж байгаа. Энэ бол та бидний тавьсан өр. Хамтдаа дарна. 

С.Ганбаатар: Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх ажлаа үргэлжүүлж хийх байх. Гурван зүйл хэлмээр байна. Бие тоож, бяралхаж, аархаж болохгүй. Олдвол үлдэнэ гэж ярьдаг. Баахан юм гуйсан хүн байгаа байх. Гол асуудлуудаа барьж аваарай. Оюутолгойн хэлэлцээрийг Монголын ард түмэнд ашигтай болгох асуудлыг барьж аваарай. Мөнгө л бидэнд хэрэгтэй. Гэрээнд өөрчлөлт оруулах хэрэгтэй. Бид сөрөг хүчин байна уу, эрх баригч байна уу хамтарч ажиллах ёстой. Хоёрдугаарт, ГОК-ын 49, 51 хувь. Алцагнаад яваад байгаа. Яг шийдвэр гараагүй. Эр зориг гаргаж шийдвэр гаргах ёстой. 6600 хүний хөдөлмөр, сэтгэл шингэсэн үйлдвэрийн асуудал яригдаж байна. Гуравдугаарт, ийм цөөхүүлээ ийм их баялагтай ард түмэн хэлэлцээрийн, нийгмийн хэллэцээрийн журмаар явдаг. Улсын гурван талт хэлэлцээрийг хийх ёстой. Бизнес эрхлэгчдийн төлөөллийн байгууллагыг оролцуулах, аймгийн гурван талт хэлэлцээр хийх хэрэгтэй. Улс орон хөгжье гэвэл ард иргэдийнхээ оролцоог хангах ёстой. Сайн шийдвэрийг дэмжиж, саар шийдвэрийг засаж ажиллана. Уул уурхайн баялгаа ард түмэндээ өгөх тал дээр ажиллая.

О.Цогтгэрэл: -2020-2024 онд Засгийн газрын төвлөрч ажиллах гурван чиглэлийг тодорхой хэлж өгөөч. Төсөв хөрөнгө мөнгө хязгаартай. Бүх зүйлийг шийдэх боломжгүй. Төвлөрч шийдэх асуудлыг хэлж өгөөч?

У.Хүрэлсүх: Долоон асуудалд анхаарч ажиллана. Улс орноо хүнсээр хангах, орон сууцжуулах, дотооддоо эрчим хүчээр хангах, нефт шатахуунаар хангах, дэд бүтцээр хангах, мэдээлэл технологи, харилцаа холбоогоор хангах, банк санхүүгийн реформ хийх, нийгэмд шударга ёсыг бэхжүүлж тогтоох, төрийн албан бүх шатанд сахилга хариуцлага, дэг журам тогтоох үндсэн асуудлуудад анхаарч ажиллана. Өмнө нь ч анхаарч ажиллаж ирсэн. 

Ц.Туваан: Ард түмэн сонголтоо хийсэн. АН сөрөг хүчний байр сууринаас ажиллах сонголтыг ард түмэн хийсэн. Ерөнхий сайд сөрөг хүчинтэйгээ хэрхэн хамтарч ажиллах вэ. Ам.долларын ханш 40 хувиар унасан байна. Бараа бүтээгдэхүүнийхээ 70 хувийг доллараар, импортоор авдаг. Гадагшаа ам.доллар зарж авдаг стратегийн хүнсийг 100 хувь дотооддоо хангах тал руу ямар бодлого барьж ажиллах вэ. Сонгуулийн үеэр орон нутгаас сонгогдсон гишүүд Монгол Улс бэлчээр улаан элсэн цөл болсныг харсан. Үүнийг ҮАБ-н хэмжээнд ярихгүй бол нүүдлийн мал аж ахуй маш том эрсдэлд орсон. Ямар бодлого барьж ажиллах вэ. Малчид малаа нядалж, ноолуураа зарж орлого олдог. ХХААХҮ-ийн яам орлогыг нь бууруулж ажилласан. Цар тахлын үед авч хэрэгжүүлсэн ажиллагаанууд таны хувьд хэдэн хувьтай биелсэн бэ. Иргэд гаргасан шийдвэрүүд амьдралд хэрэгжээгүй гэж яриад байгаа. Цаашдаа цар тахалтай холбоотой ямар тактик барьж ажиллах вэ?

У.Хүрэлсүх: Сөрөг хүчинтэйгээ хамтарч ажиллана. Бид дайсан биш. Анд нөхдүүд. Хоёр намын харилцан ойлголцлоос улс эх орны цаашдын ирээдүй шалтгаална. Шүүмжлэлийг хүлээж авч ажиллана. Харин доромжлуулахгүй гэдгийг хэлье. Алдаа дутагдал байвал хэлж ярьж байгаарай. Хоёрдугаарт, хүнсний бүтээгдэхүүн дотооддоо хангах асуудал маш чухал байна. Дотооддоо хангах бүрэн боломжтой. Цаашдаа хүнс экспортолдог орон болох зорилт дэвшүүлсэн. Эрчимжсэн мал аж ахуй, газар тариалангаа идэвхижүүлнэ. Өнгөрсөн гурван жилиин ажлын үр дүнд гурил, төмсөөр дотооддоо 100 хувь хангадаг болсон. Үлдэж байгаа дөрвөн жилд бүрэн төгс хийх боломж байгаа. Ноолуурын ханштай холбоотой асуудал сонгуулийн үеэр мандсан. Малчиддаа тус дэм болъё гэж ажилласан зарим зүйл хэрэгжээгүй. Засгийн газар бүх зүйлийн үнийг хатуу барьж чадахгүй. Зах зээлийн зарчмаараа явах нь зүйтэй.

Үр дүнд хүрээгүй зүйлүүд байгаа. Гэхдээ малчдад тус дэм болсон зүйл ч байгаа. Цар тахлын үед авсан арга хэмжээнд хүмүүс баярлаж байгаа. Бид боломжийн хэмжээнд ажиллаж байгаа. Илүү боломж байсан бол илүү ажиллах байсан. Энэ хамгийн том бэрхшээл зовлон. Цаашид цар тахлын үед ажиллах төлөвлөгөө боловсруулсан байгаа. Эрүүл мэндийн салбарт 200 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийж шаардлагатай бүх зүйл авсан. Цаг алдалгүй бүх арга хэмжээг авсан. Үүний үр дүнд дотооддоо вирус дэлгэрээгүй цорын ганц улс болж үлдсэн. Иргэдээ татаж авах асуудал хүндрэлтэй байгаа. Өвчилсөн хүмүүс ээ эмчлэх, байршуулах, тусгаарлах ажилд хатуу хяналт тавьж ажиллах шаардлага байгаа.