"Гадаадад байгаа, мөн дансаа нээлгээгүй байгаа иргэд одоо ч онлайнаар дансаа нээлгэж, ногдол ашгаа хүртэх боломжтой"

“Эрдэнэс таван толгой” ХК-ийн хувьцааны ногдол ашиг иргэдийн арилжааны банкан дахь дансанд орж эхэлсэн. Гэвч ногдол ашигтай холбоотой хэд хэдэн асуултууд иргэдийн дунд ихээр гарч байгаатай холбогдуулан Үнэт цаасны төвлөрсөн хадгаламжийн төвийн Гүйцэтгэх захирал Ж.Байгалмаатай ярилцлаа.

-Хувьцаатай иргэдийн ногдол ашиг дансанд нь орж эхэлсэн байна. Одоогийн байдлаар хувьцааны ногдол ашиг тараах үйл явц хэр явагдаж байна вэ?

-Одоогийн байдлаар нэг сая 904 мянган иргэн “Эрдэнэс таван толгой” компанийн хувьцааг эзэмшдэг. Өнгөрсөн пүрэв гарагт үнэт цаасны компаниудаас нэг сая 175 мянган иргэний тухайн үнэт цаасны компани дээр холбосон арилжааны банкан дахь дансны мэдээллүүдийг ирүүлсэн. Иргэдийн мэдээллийг баталгаажуулж, нягтлах үүднээс 13 нэр бүхий арилжааны банктай тулган баталгаажуулалт хийдэг. Өөрөөр хэлбэл, үнэт цаасны компаниудаас ирсэн иргэдийн дансны дугаарыг арилжааны банк руу явуулж, тухайн данс зөв, баталгаатай эсэхийг тулгах ажил хийгддэг гэсэн үг. Тулган баталгаажуулалт хийхэд данстай иргэдийн 20 орчим хувийнх нь мэдээлэл алдаатай байсан тул үнэт цаасны компаниуд руу буцаасан. Ингээд эхний ээлжинд тулган баталгаажуулалт нь хийгдэж ирсэн 857 мянган иргэний дансанд төрийн сан дахь төвлөрсөн хадгаламжийн данснаас багцын гүйлгээ хийгдэж, хувьцааны ногдол ашиг нь шилжсэн. Хоёрдах ээлжийн буюу үнэт цаасны компанид дансаа нээлгэсэн болон и-баримтын бүртгэлийн системээр дамжуулан бүртгэлтэй дансандаа мөнгөө авах хүсэлтээ илгээсэн 400 мянга орчим иргэдийн ногдол ашгийг шилжүүлэхээр төрийн сан руу мэдээллийг нь өнөөдөр явуулсан. Маргаашнаас эхлэн тэдгээр иргэдийн арилжааны банкин дахь дансанд “Эрдэнэс Таван Толгой” ХК-ийн ногдол ашгийн мөнгө шууд шилжинэ.

-Насанд хүрээгүй хүүхдийн хувьцааны ногдол ашгийг хэрхэн авах вэ?

-2012 оны дөрөвдүгээр сарын 11-ны өдрөөс өмнө төрсөн иргэн бүрт “Эрдэнэс таван толгой” компанийн 1072 ширхэг хувьцааг олгосон байдаг. Насанд хүрээгүй хүүхдийнхээ хувьцааны ногдол ашгийг и-баримт аппликейшн буюу цахим баримтын системд хандан авах боломжтой. Ингэхдээ, эцэг, эхчүүд и-баримт системд холбогдож хүүхдийнхээ овог, нэр, регистрийн дугаарыг оруулсанаар шинэ аккаунт /бүртгэл/ үүсэх юм. Бүртгэл үүссэний дараагаар и-баримтын системээс автоматаар хүүхдийн мөнгө авдаг дансны мэдээллийг харуулж, уг дансандаа ногдол ашгийн мөнгийг авах талаар асуусан цонх гарч ирнэ. Энэ тохиолдолд ТИЙМ гэсэн хэсгийг товшиход “Эрдэнэс Таван толгой” компанийн ногдол ашиг тухайн сонгосон хүүхдийн мөнгө авдаг дансанд шилжих боломжтой болох юм.

-Гадаад оронд ажиллаж, амьдарч байгаа иргэд хувьцааны ногдол ашгаа хэрхэн авах боломжтой вэ. Онлайнаар үнэт цаасны компанидаа дансаа нээлгэж, арилжааны банкны дансаа холбосон тохиолдолд авах боломж тэдэнд бий юу?

-“Эрдэнэс таван толгой” хувьцаат компани манай үнэт цаасны төвлөрсөн хадгаламжийн төвтэй ногдол ашиг зуучлуулан тараах гэрээг хийсэн. Гэрээний дагуу 2 сая 512 768 иргэнд олгогдох 179 тэрбум 849 сая төгрөгийг наймдугаар сарын 25-нд шилжүүлж дууссан. Иргэдийн хувьд үнэт цаасны компанид данстай эсэх, и-баримтад бүртгэлтэй эсэхээс үл шалтгаалан Монгол Улсын иргэн учраас хувьцааг эзэмшиж байгаа гэсэн үг. Таны хувьцааны бичилт болон ногдол ашгийн мөнгө тань байршсан байгаа. Жишээлбэл, гадаадад байгаа иргэд хэзээ ч холбогдоод авах боломжтой. Харин ингэхдээ үнэт цаасны компанид дансаа нээлгэж, арилжааны банкны дансаа баталгаажсан үед иргэний хүсэлтийн дагуу ногдол ашгийг  дансанд нь шууд шилжүүлнэ. Хувьцааны мөнгө дуусах, байхгүй болно гэсэн асуудал байхгүй гэдгийг хэлмээр байна. Үнэт цаасны компаниуд дунд онлайнаар данс нээж буй компаниуд хэд хэд байгаа учраас гадаадад байгаа иргэд онлайнаар хувьцааны дансаа нээлгэж, ногдол ашгаа хүртэх боломжтой.

-Үнэт цаасны компанид хандаж хувьцааны дансаа нээлгээгүй байсан иргэд одоо шинээр нээлгэсэн тохиолдолд ногдол ашгаа авч болох уу?

-Боломжтой. Хувьцааны ногдол ашгийн мөнгө тань төвлөрсөн хадгаламжийн дансанд аль хэдийн байршсан. Харин и-баримт аль эсвэл үнэт цаасны компаниар дамжуулан арилжааны дансаа холбож ногдол ашгаа авах уу гэдэг сонголтыг та өөрөө хийх боломжтой гэсэн үг. Хэзээ авна гэж хандана, тэр үед таны ногдол ашгийг шилжүүлэхэд бид бэлэн.

-“Эрдэнэс таван толгой” ХК-ийн хувьцаатай нас барсан иргэдийн хувьцааг өвлүүлэх, шилжүүлэх боломжтой юу?

-Засгийн газрын 2012 оны тогтоолоор “Эрдэнэс таван толгой” ХК-ын хувьцааг захиран зарцуулах эрхгүйгээр эзэмшүүлсэн байдаг. Зөвхөн төрд буцаан худалдах эрхтэй. Захиран зарцуулах боломжгүй гэдэг нь тухайн “Эрдэнэс таван толгой” компанийн хувьцаа нь хөдөлгөөнгүй байхаар зохицуулагдсан гэсэн үг. Харин төр засгаас тогтоол шийдвэрээ гаргаж, хоёрдогч зах зээлийн арилжаа эхлэх үед уг хувьцаа хөдөлгөөнд орох боломжтой болно гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл, “Эрдэнэс Таван толгой” ХК-ын хувьцаа эзэмшиж буй иргэд бусдад зарж, бэлэглэх, зээлийн барьцаанд тавих мөн нас барсан иргэний үр хүүхэд, ач зээ нь талийгчийнхаа хувьцааг өвлөн авах эрх үүснэ гэсэн үг. Гэхдээ одоохондоо хувьцааг “хөдөлгөөнтэй” байлгах шийдвэрийг улсаас гаргаагүй учраас нас барсан иргэдийн хувьд ч, гадаадын харьяатаас гарсан иргэдийн аль аль нь хувьцааны бичилтэд хасалт хийгдээгүй, ногдол ашиг нь олгогдсон хэвээр байгаа.

-Цахим орчинд нэг хэсэг "Эрдэнэс Таван толгой" ХК-ний хувьцаа авна, зарна гэх хуурамч зар ихээр явсан. Энэ тохиолдолд хөдөлгөөнгүй байхаар зохицуулагдсан хувьцааг зарах, худалдан авах боломжгүй гэсэн үг үү?

-Тийм. Энэ бол ташаа мэдээлэл. Иргэдийн хувьцааг авна, зарна гэх ойлголт байхгүй. "Эрдэнэс Таван Толгой" ХК-ний хувьцаатай холбоотой ямарваа нэгэн шилжүүлэг /хөдөлгөөн / хийгдэхгүй байхаар зохицуулагдсан учраас энэ нь хууль бус үйлдэл юм. Иймд иргэд энэ төрлийн заруудад итгэхгүй байх хэрэгтэй. Мөн саяхан хувьцааны ногдол ашиг тараах үеэр цахим орчинд хүүхдийнхээ ногдол ашгийг авахын тулд регистрийн дугаар, хүүхдийн мөнгө хүлээн авах дансны хамт  явуулна уу гэсэн тусгай дугаар ажиллаж байгаа талаар ташаа мэдээлэл тарсан байсан. Уг албан бус мессэженд итгэж, хувь хүний нууцтай холбоотой мэдээллээ сошиал орчинд илгээхгүй байхыг сануулья.  Хувьцааны ногдол ашигтай холбоотой үнэн бодит мэдээллийг манай үнэт цаасны төвлөрсөн хадгаламжийн төвийн цахим хуудас, вэб сайтаас авах хэрэгтэй. Мөн улсын хэмжээнд 110 ТҮЦ машин байдгаас 33 нь нийслэл хотод, үлдсэн нь хөдөө орон нутагт байршсан байгаа. Иргэн ТҮЦ машинд хурууны хээгээ уншуулж, хувьцаа гэсэн цонхыг сонгож, хувьцаатай холбоотой дэлгэрэнгүй мэдээллээ мэдэх боломжтой.

-Үнэт цаасны компанид хувьцааны дансаа нээлгэж, арилжааны банкан дахь дансаа холбосон мөртлөө одоо болтол ногдол ашгийн мөнгө орж ирээгүй тохиолдолд хаана хандах вэ?

-Үнэт цаасны компани дахь харилцагчийн бүртгүүлсэн мэдээлэл зөрүүтэй бол алдаатай арилжааны банкны дансны дугаарыг шалгуулахаар үнэт цаасны компани руу буцаан явуулж байгаа. Тухайн үнэт цаасны компани харилцагчтайгаа холбогдож, арилжааны банкны дугаарыг нь зөв эсэхийг лавлаж бидэнд буцаан мэдээллээ явуулах юм. Иймд харилцагчийн мэдээлэл, арилжааны банкны данс алдаатай байгаа учраас ногдол ашгийн мөнгө орохгүй байна гэж ойлгож болно.