Б.Отгонцэцэг: Халдвар хамгааллын хувцастай байцаагчид балга ус уухгүй, ариун цэврийн өрөөнд орохгүйгээр ажилладаг

Дэлхий дахинаа коронавирусийн цар тахал тархсан энэ цаг үед Монгол Улс дотооддоо халдвар алдаагүй цор ганц улс хэвээр байна. Вирус тархаж, улс орнууд хилээ хааж эхэлсэн цагаас эхлэн манай улс гадаадад байгаа иргэдээ чартер нислэгээр авч эхэлсэн байдаг. Тодруулбал, 2019 оны гуравдугаар сараас 2020 оны есдүгээр сар хүртэл нийт 16 орчим мянган иргэнээ хилийн чанадаас татан авчээ. Иргэдийг татан авчрах энэ үйл ажиллагааны хамгийн эрсдэлтэй үе болох онгоцонд орж иргэдтэй уулзаж, халууныг нь хэмжиж, эрсдлээр нь ангилж тусгаарлах ажлыг Хилийн мэргэжлийн хяналтын албаныхан гүйцэтгэдэг билээ. Бид энэ албаны ажил хэрхэн явагддаг талаар Буянт-Ухаа боомт дахь Хилийн мэргэжлийн хяналтын албаны дарга Б.Отгонцэцэгтэй ярилцлаа.

- Сайн байна уу та. Та өөрийгөө танилцуулахгүй юу. Хилийн мэргэжлийн хяналтын албанд хэдэн жил ажиллаж байна вэ?

-Намайг Бямбаагийн Отгонцэцэг гэдэг. Буянт-Ухаа боомт дахь Хилийн мэргэжлийн хяналтын албаны даргаар ажилладаг. Малын их эмч мэргэжилтэй. Төрийн албанд 26 дахь жилдээ ажиллаж байна. Мэргэжлийн хяналтын системдээ буюу Буянт-Ухаа боомт дахь Хилийн мэргэжлийн хяналтын албанд 17 жил байцаагч, ахлах байцаагч, албаны даргаар өнөөг хүртэл ажиллаж байна.

–Хилийн мэргэжлийн хяналт нь бусад хяналт шалгалтаас юугаараа ялгаатай юм бэ?

– Хил гэдэг бол аливаа улсын онцгой объект байдаг. Тэр ч утгаараа хилийн мэргэжлийн хяналт нь улс орны үндэсний аюулгүй байдал, хүн амын эрүүл мэнд, хүнсний аюулгүй байдлыг сахин хамгаалахад чухал үүргийг гүйцэтгэж байдаг алба. Агаарын хил гэдэг бол цаг минутаар хэмжигдэж ажилладаг онцгой салбар л даа.

–Дэлхий даяар тархаад байгаа “Ковид-19” цар тахлыг дотооддоо тараахгүй байхад та бүхний оролцоо нэлээн чухал байгаа. Хамгийн эрсдэлтэй нөхцөлд ажиллаж байна?

–Тийм ээ. Манай Хилийн мэргэжлийн хяналтын алба нь энэ эрсдэлтэй хамгийн түрүүнд нүүр тулан ажилладаг. Одоогийн байдлаар иргэдээ татан авах тусгай үүргийн нислэгийн явцад зорчигчдын эрүүл мэндийн байдалд тандалт хийж, өвчний сэжигтэй зорчигчийг илрүүлэх, шилжүүлэх үйл ажиллагаа явуулж байна. Нислэгт эрүүл ахуй халдвар хамгааллын улсын байцаагч нар явж, нислэгийн турш тандалт хийж ирдэг. Онгоц Улаанбаатарт буухад эрүүл ахуй, халдвар хамгааллын дэглэмийн дагуу улаан, шар, ногоон бүсүүд татагдан талбайд эрүүл ахуйч эмч мэргэжилтэй 10-12  байцаагч, ариутгагч ажилладаг. Нислэгийн явцад ангилан ялгаж ХӨСҮТ /өвчний сэжигтэй болон шинж тэмдэгтэй зорчигч/, ЦНТЭ /эрүүл мэндийн шалтгаантай/ болон ажиглалт, тусгаарлалтын байр руу хуваарилах үйл ажиллагааг зохион байгуулж  ажиллаж байна.

–Анх энэ цар тахал эхэлж байх үед танай байгууллагын зүгээс хэр бэлтгэлтэй байсан бэ?

–Бид Монгол Улсын агаарын хил дээр хүний эрүүл мэндтэй холбоотой асуудал үүсэх үед авч хэрэгжүүлэх бэлэн байдлын төлөвлөгөөтэй ажилладаг. Мөн түүнчлэн ДЭМБ, ХӨСҮТ-ийн мэргэжлийн багтай хамтын ажиллагаатай ажиллаж, жил бүр бүрэн хэмжээний болон ширээний дасгал сургуулилтыг жилдээ 2 удаа зохион байгуулж бэлэн байдлаа тогтмол хангадаг. Дашрамд хэлэхэд Монгол Улс Олон улсын агаарын тээврийн байгууллага /IKAO/-д 1989 онд гишүүнээр элсэн байдаг. Тиймээс IKAO байгууллагын шаардлагын дагуу аливаа ОУНБ нь нэлээд хэдэн төрлийн аюул эрсдлийг тооцоолсон бэлэн байдлын төлөвлөгөөтэй ажиллах шаардлагатай байдаг. Эдгээрийн нэг чухал нь “Хүний эрүүл мэндтэй холбоотой үүссэн бэлэн байдал” буюу бидний нэрлэж заншснаар КОД-9 бэлэн байдлын төлөвлөгөө юм.

–Цар тахлын энэ үед онгоцонд ажиллахад хэр хүндрэл гардаг вэ. Зорчигчийн харилцаа хандлага ямар байна?

 –Би өөрөө онгоцонд зорчигчтой харьцдаггүй ч гэсэн томилолтоор ажилласан байцаагч онгоц газардахад ямар нөхцөл байдал үүссэн талаар бүх мэдээллийг өгч, илтгэх хуудас бичдэг. Ер нь бол монголчууд маань их л бухимдалтай байх шиг байна. Эрүүл мэнд, амь насаа хамгаалах талын мэдлэг сул, тэсвэр тэвчээр муутай, омголон зан гаргах тохиолдол гарч байсныг дурдах ёстой болов уу.

–Халдвар эрсдлээс хамгаалах, эмнэлгийн хэрэгслийн нөөц бололцоо хангамж хүрэлцээтэй байгаа юу?

–Нислэгийн явцад болон халдвар хамгааллын бүсүүдэд ажиллаж байгаа улсын байцаагчид нэг удаагийн хамгаалах бүрэн хувцастай ажилладаг. Одоохондоо бол МХЕГ-аас хангалтыг өгч байгаа хэдий ч энэхүү цар тахал цаашдаа хир удаан үргэлжлэхийг хэлж мэдэхгүй байна. Мэдээж хангалтад хүндрэл гарч болзошгүй.

–Хил дээр ажиллаж байгаа байцаагч, ажилтан албан хаагчдын нийгмийн асуудлыг хэр анхаарч байгаа вэ?

–УОК-оос нэг удаагийн мөнгөн тусламж өгсөн. Төр засгаас төрийн албан хаагчдыг түрээсийн орон сууцанд хамруулах хөтөлбөрийн хүрээнд 17 улсын байцаагч хамрагдсан. Мэдээж 7 чиглэлийн 95 улсын байцаагч, 8 ариутгагч, 20 гаран захиргааны ажилтан албан хаагчидтай манай байгууллагын хувьд цөөхөн л тоо. Албаны даргын хувьд санхүүгийн боломж олгодог бол илүү цаг, хэдэн цагаар хүнд хэцүү эрсдэлтэй нөхцөлд ажил үүргээ гүйцэтгэж яваа байцаагч нартаа илүү цагийн мөнгө олгомоор л байх юм.

–Та сая нислэгт байцаагч нар явдаг талаар ярилаа. Удаан цагаар битүү хувцастай ажил үүргээ гүйцэтгэхэд их хэцүү байх даа?

–Тийм ээ. Тандалт хийж нислэгт яваа эрүүл ахуй халдвар хамгааллын хяналтын улсын байцаагч нар маань олон цаг битүү хувцастай агаарын өндөр даралтад ажил үүргээ гүйцэтгэдэг. Жишээ нь, Сиатл-Улаанбаатарын чиглэлд 11-12, Сидней-Улаанбаатар 12 цаг гэх мэт. Ер нь хамгийн ойрын нислэг гэхэд Сөүл-Улаанбаатар чиглэлд 3.5 цаг нисэж ирнэ шүү дээ. Энэ хугацаанд балга ус ч уухгүй ариун цэврийн өрөөнд ч орохгүйгээр явж ирдэг.