УИХ-ын гишүүн Б.Бейсен: Би хахууль авч, бусдыг группт оруулж байгаагүй

2020 оны сонгуулиар Баян-Өлгий аймгаас сонгогдсон УИХ-ын гишүүн Б.Бейсентэй цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

-Өнгөрсөн мягмар гарагийн УИХ-ын Нийгмийн бодлогын байнгын хорооны хуралдаанаар Эм, эмнэлгийн хэрэглэгдэхүүний тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн төслүүдийг хэлэлцэхийг дэмжсэн. Нийгмийн бодлогын байнгын хорооноос ажлын хэсэг байгуулж, уг хуулийн төсөл дээр хамтарч ажиллахаар болсон. Та эрүүл мэндийн салбарын хүний  хувьд энэ хуулийн төсөлд ямар санал нэмэрлэх вэ?

-Эм, эмнэлгийн хэрэгсэл, ялангуяа хүний эмийн асуудалд маргаан их гарч байна. Эмийн үнэ өндөр байна гэж ярьж байна. Бодит байдал дээр Эрүүл мэндийн даатгалын 2019 оны тайланд дурдсан тоонууд нийцэхгүй байгаа юм. Хөдөө сум, багийн эмийн хангалт тун бага. Үүнтэй холбоотойгоор хөдөөгийн, сумын эмнэлгүүдийг гүйцэтгэлээр санхүүжүүлдэг тогтолцоо руу орох хэрэгтэй. Тэгснээр ажил хийдэг хүн бий болно.

-Сум, багын эмнэлгүүд одоо ямар байдалтай байгаа гэж?

-Одоо сумын эмнэлгүүдэд байр нь бэлэн, мэргэжилтнүүд нь бэлэн байна. Гэтэл эм тариа хангамж байхгүй, шинжилгээний аппарат байхгүй гэдэг шалтгаанаар өвчтөнүүдийг аймаг руу явуулдаг. Ингээд аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн ачаалал ихэсдэг. Аймгийн эмнэлгүүд нь хот руугаа явуулаад хотын эрүүл мэндийн байгууллагуудын ачаалал ихэсдэг. Тиймээс эхний ээлжинд сумын эмнэлгүүдийн оношлогооны аппараттай болгох ёстой. Тодруулбал цус, биохими, шээс, зүрхний бичлэгийн аппарат, эхо аппарат зэргээр хангаад тэндээ хүнээ эмчилдэг болмоор байна. Төсвийг нь  хангалттай хэмжээнд тавьж өгөх хэрэгтэй.

-Эрүүл мэндийн даатгалын сан 2019 онд 57 тэрбумын хэмнэлттэй ажилласан гэж тайланд дурдсан байсан. Энэ мөнгө эрүүл мэндийн даатгал төлсөн хэрнээ үр ашгийг нь гаргаж чадаагүй, эмчилгээндээ зарцуулж чадаагүй, өөрийн түрийвчнээс гаргасан иргэдийн мөнгө биз дээ?

-Эрүүл мэндийн даатгалын сан 2019 онд 57 тэрбум төгрөгийн хэмнэлттэй гарсан гэж байна. Энэ сан хэмнэлттэй ажиллах ёсгүй. Энэ бол ард иргэдийн эрүүл мэндэд зарцуулагдах ёстой татварын шимтгэлийн мөнгө. Л.Энх-Амгалан гишүүний ярьж байгаагаар харин ч өртэй гарах ёстой. Хэмнэлттэй гарч байна гэдэг нь мэдээлэл эзэндээ очдоггүйн жишээ. Иргэд асар их мөнгөө эм авахад, эрүүл мэндийн үйлчилгээ авахдаа зарцуулаад байна. Энэ нь хүндээ хүрч үйлчлэхгүй байгаагийн маш тод жишээ. Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн бүх мэдээллийг иргэдэд ил тод, тууштай өгч байх хэрэгтэй байна.

-2021 он төсвийн төсөл гишүүдийн гар дээр хэзээ ирсэн бэ. Та уншиж, танилцаж амжсан уу?

-Уржигдар авсан. Одоо танилцаж байна. Чуулганы хуралдаан хүртэл танилцчих байх. Бид сая орон нутгийн сонгуулиар хөдөө тойргуудаар ажилласан учраас жаахан хожимдож авлаа.

-Сая орон нутгийн сонгуулиар АН ялалт байгуулсан 8 аймагт хуваарилсан төсөв маш бага байна гэсэн мэдээлэл сошиалаар гарсан. Төсөвтэй танилцахад тийм  зүйл байсан уу?

-Тэр талын мэдээлэл аваагүй байна.

-Баян-Өлгий аймгийн эмч нар хахуулиар эрүүл хүнийг хэлгүй, дүлий болгож, группэд хамруулсан ноцтой хэрэг илэрсэн талаар хэвлэлүүд бичиж байна. Авлига авсан хэргийн гол зохион байгуулагчаар таныг буруутган шалгуулж байгаа гэх мэдээлэл байна. Юу болсон юм бэ?

-Групп тогтоосон асуудалд Баян-Өлгий аймгийн магадлан итгэмжлэгдсэн эмч нар холбогдож байгаа юм билээ. Надад тодорхой мэдээлэл алга. Заримдаа намайг ч толгой нь байсан маягаар бичсэн байна билээ. Би 2016 оноос хойш Баян-Өлгийд эмчээр ажиллахаа больсон. Хахууль авч группт хүн оруулж байгаагүй. Шүүх, АТГ шалгаж байгаа юм байна. 2014 оноос хойш хүүхэд өвдөөд гадагшаа явсан. 2016 оноос хойш огт ажиллаагүй. Сая орон нутгаар ажиллахдаа эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ ямар байна гэдгийг судалж явсан болохоос биш ямар учиртай хэрэг болсон талаар асуугаагүй.

-Та УИХ-ын гишүүн хүн байж аймагтаа болж байгаа ийм том асуудлаар ямар ч мэдээлэлгүй байна гэж үү?

-Хууль хяналтын байгууллагад шалгагдаж байгааг нь мэдсэн.

-Та эмч хүн. УИХ-д орж ирсэн эрүүл мэндийн салбарын цөөхөн төлөөллийн нэг. 2021 оноос эрүүл мэндийн салбарт шинэчлэл хийгдэх нь. Эрүүл мэндийн байгууллагуудыг гүйцэтгэлээр нь санхүүждэг болгоно гэж байна. Энэ шинэчлэл зөв үү?

-Эрүүл мэндийн байгууллагуудыг гүйцэтгэлээр нь санхүүжүүлэх энэ ажлыг зөв гэж бодож байна. Яагаад гэвэл энэ салбарт тодорхой ахиц гаргаж, ажил хийхгүй бол байр, мэргэжилтэн нь бэлэн байдаг, цалин хөлс авдаг хэрнээ эм тариа байхгүй, санхүүжилт дууссан гэх нэрийдлээр аймаг, сумын эмнэлгүүд хоосон сууж байна.

-Сумын эмнэлгүүд гүйцэтгэлээрээ санхүүжихгүй гэсэн шүү дээ?

-Сумын эмнэлгийг оруулах ёстой гэж Т.Мөнхсайхан сайдад хэлээд байгаа юм. Хувийн эмнэлгүүдийг гүйцэтгэлээр санхүүжүүлж байгаа юм бол сумын эмнэлгийг орхиж болохгүй. Жинхэнэ тусламж авах ёстой ард иргэд баг, суманд байгаа. Тиймээс сумын эмнэлгийг гүйцэтгэлээр санхүүждэг системд оруулах юм бол ажлаа хийдэг, аймаг хүртэл эм тариа хайж явах асуудалгүй болно. Зарим тохиолдолд сумаас аймаг хүртэл 200 км газар эм хайж явж байна шүү дээ. Эмний хангалт, аптекын асуудалд онцгойлон анхаармаар байна. Т.Мөнхсайхан сайд хамтарч ажиллана. Тэр талын асуудлыг боловсруулж байгаа гэсэн хариу өгсөн.

-Баян-Өлгий аймагт эрүүл мэндийн салбар нь яг ямар байдалтай байна вэ?

-Эрүүл мэндийн салбарын асуудал уналттай байна. Гэхдээ сайжруулж болох асуудал. Төсөв хөрөнгө мөнгөтэй холбоотой асуудлууд их байна. Улаанбаатараас 1500 км алслагдсан газраас тэр бүр хот руу явах боломж муу. Хот орж ирээд очих айл байдаггүй. Замын ачаалал ч ихэсдэг. Тиймээс бүсийн хэмжээнд, аймгийн хэмжээнд эрүүл мэндийн салбарт нь шинэчлэл хийгээд өгөх нь зүйтэй.