Намын дарга нар аа, гурван “авлигач”-аас нэгийг нь сонго гэж тулгахгүй шүү

УИХ-ын ээлжит сонгуульд 15 нам, 4 эвсэл оролцохоор бичиг баримтаа өгсөн. Эхнээсээ нэр дэвшигчдээ зарлачихлаа.  Ирэх бямба гараг буюу 16-ны өдөр гэхэд бүх нам, эвсэл хэн хэн, хаана нэр дэвшихээр болсон талаарх мэдээллээ СЕХ-д өгөх учиртай. Бие даан нэр дэвшигчид ч гэсэн мөрийн хөтөлбөрөө хуульд нийцүүлээд, 800 хүний гарын үсгээ зуруулаад, хаана өрсөлдөхөө эцсийн байдлаар мэдүүлэх биз. МАН, АН гэсэн хоёр том маргааш хуралдаж, нэр дэвшигчдээ эцсийн байдлаар тодруулах сураг гарсан.  Энэ жилийн сонгууль маш их өрсөлдөөнтэй, бие даагчид, гурав дахь хүчин, шинэ хүмүүс ялах магадлалтай гэсэн таамаг гарч эхэлсэн.  Жил болгоны сонгуулиар л тийм таамаг дэвшүүлдэг. 2016 онд цаг эргэсэн, АН, МАН-ын хууччуулыг одоо сонгохгүй, бие даагчид ялалт байгуулна гэцгээж байв. Гэвч өмнө нь байгаагүй олон буюу 69 бие даагч өрсөлдөөд, ганцхан С.Жавхлан л ялалт байгуулсан.  МАХН-аас ганц гишүүн “торойж”, АН, МАН олон суудал авдгаараа авсан.

Энэ жил ч бас л тэгнэ. Хэчнээн сайн бие даагч, гуравдагч хүчин байгаад төрийн эрх барих хэмжээнд олон суудал авахгүй. Хоёр том ялна, ялж ч ирсэн. Монголын ард түмэн  хуваагдаад энэ хоёр том намыг дэмжинэ, ойлгомжтой. Аз таарч 3-4 бие даагч гарч ирвэл тэр биз. МАХН олигтой байж чадвал хэдэн суудал зулгаах аз байна уу, үгүй юу. Ж.Батзандан тэргүүтнүүдэд боломж байгаа гэж хэлж чадахгүй нь. ХҮН-ынхны “толгой”-д байгаа эдийн засагч залуучууд гараад ирэхийг байг гэх газаргүй. Бусад намуудад боломж байхгүй гээд хэлчихвэл буруудсан болохгүй биз.  Тиймээс ялалт байгуулах хамгийн өндөр магадлалтай хоёр том нам сонгогчдод сонгох хүн өгөөрэй. Шүүх цагдаад дуудагдсан, авлига, хээл хахуулын хэрэгт орооцолдсон, тендер, концесс “хуссан”, ЖДҮХС-г цөлмөсөн, ард иргэдийн боломжийг “тас цавчсан” ичих нүүргүй этгүүдийг илгээв ээ. 

МАН-ын дарга, Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх муу нэртэй, луу данстай, ЖДҮХС-гаас мөнгө “саасан” эрхэм “саальчид”-даа боломж олгохгүй, нэр дэвшүүлэхгүй гэдгээ удаа дараа мэдэгдсэн.  Маш зөв алхам. Монголын төр ард түмнийхээ боломжийг хумсалдаг баячуудаасаа салах цаг болсон. Төрд гарч сандайлж суучихаад, мэдээлэлд ойр байгаагаа ашиглаж, зээл авч болох бүх санг “тонож” суудаг хүмүүс хэзээ засрах юм. Монголд ажил хийчихээр боломжтой, ажиллах хүчтэй компаниуд дүүрэн байгаа. Гэтэл С.Бямбацогт гэх мэт хүмүүсийн компани концесс аваад байдаг нь ямар учир юм. Тэд эрх мэдлээ ашиглаж, энгийн иргэдийн боломжийг байнга дээрэмдэж байна. Ийм хүмүүсийг сонгуульд өрсөлдүүлэхээ болих хэрэгтэй. Түүний оронд эдийн засаг, хуулийн мэдлэгтэй, нэр цэвэр, бодлого уралдуулж чадах залуучууд, чадвартай хүмүүсээ нэр дэвшүүлээрэй. 

АН ч гэсэн ялгаагүй, нэмрээ барчихсан, нэрээ “урчихсан” хүмүүсээ одоо тэтгэвэрт нь гаргадаг юм уу, лаазыг нь өшиглүүлдэгсэнж үү, хамаагүй. Өмнө нь хэдэн удаа УИХ-д суугаад, хийж гавьсан ажилгүй, татвар төлөгчдийн мөнгөнөөс цалин аваад, туслахаа, жолоочоо, зөвлөхөө тэжээгээд явж байсан зарим нэг хууччуулаа зоригтой “цавч”. Уг нь АН-ын даргын ахлах зөвлөх З.Энхболд энэ сонгуулиар залуучуудаа дэмжинэ. Нэр дэвшигчдийн бараг 60 гаруй хувь нь өмнө нь УИХ-д сууж байгаагүй хүмүүс байна гэж ярьсан. Иймэрхүү зүйлийг хоёр гурван ч хүн яриад байгаа. Гэтэл урьдчилсан байдлаар нэр дэвшигчдийнх нэр задарсныг харахад эсрэгээрээ байх шиг. Бараг 70 хувь нь нөгөө л хууччуул. Нам нам сэлгэж давхисан, найз нөхдөө хэмлэж, хазсан зарим нэг хүмүүс ч багтсан байх шиг. Нарийндаа АН хамгийн мөнгөтэй хүнд боломж олгоод байна. 100 саяын дэнчин төлж чадахгүй мөртлөө хууль, эдийн засгаар мэргэшсэн, ядаж л төсөв унших чадвартай залуучууд Монголоор дүүрэн байгаа. Тэдэнд боломж олгохгүй л байна. Гэхдээ эцсийн байдлаар нэр дэвшигчдийн нэр тодроход яаж өөрчлөгдөхийг харъя. Дахиад хэлэхэд, ард түмэн бидэн сонгох хүн өгөөрэй. Сонгох сонголт өгөөрэй, намууд аа. МАХН-ИЗН-ын “Та бидний эвсэл”-ийнхэн, Ж.Батзандан  тэргүүтэй “Шинэ эвсэл”, ХҮН-ынханд ч энэ хамаатай. 

Гурван “хулгайч” нэр дэвшүүлчихээд, “Арай бага хулгай хийснийг нь сонго” гээд тулгачихдаг. Залуучууд мэдрээд, цэрвээд, сонгох хүн алга гээд сонгууль өгдөггүй. Залуучуудыг сонгууль өгөхгүй байна гээд л загнаад байдаг. Нэг том шалтгаан нь энэ. Насаараа төр зайдалсан нэг өвгөн, попрохоос өөрийг хийгээгүй төрийн “алуур”, ЖДҮХС-г “дэлбэлсэн” иргэдийн боломжийг булаагч гурваас сонголт хийхийг тулгавал ард түмэн дургүйцнэ биз дээ.  Харин хийсэн бүтээснээрээ бардамнаж чадах, мэдлэг чадвараараа хүлээн зөвшөөрөгдсөн, бодлого ярих чадвартай хүн өрсөлдүүлбэл бүгд дуун дээр дэмжинэ.  Энэ жилийн сонгууль томсгосон тойрогт болно. Тэр утгаараа арай илүү сонголттой. Тухайлбал, Баянзүрх, Сонгинохайрханд гэхэд багадаа л 20 гаруй хүнээс 5-ыг нь сонгоно.  Тэр олон хүн дунд 5 нэр цэвэр, мэдлэг чадвартай нэр дэвшигч олдох байгаа гэж найдаж байна. Арай ч 20 үл бүтэх хүнээс 5-ыг нь сонго гэж тулгахгүй биз дээ, саарал ордон зүүдлэгсэд минь.